Ίδρυση Έδρας «Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Ο Μέγας Αλέξανδρος και η Εποχή του» στην Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ.

 

 

 

Παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη υπεγράφη σήμερα, Πέμπτη 28 Αυγούστου 2025, Μνημόνιο Συνεργασίας για την ίδρυση της Έδρας «Αρχαία Ελληνική Ιστορία: Ο Μέγας Αλέξανδρος και η Εποχή του» στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

 

Η πρωτοβουλία ανήκει στον Υφυπουργό Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας-Θράκης) κ. Κωνσταντίνο Γκιουλέκα, ο οποίος κατέθεσε την πρόταση για την ίδρυση της Έδρας και απηύθυνε πρόσκληση σε πέντε κορυφαίους θεσμικούς φορείς της Θεσσαλονίκης για τη χρηματοδότηση της νέας Έδρας. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ), τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων Ελλάδος (ΣΕΒΕ), το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ), το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ) και το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΒΕΘ). Οι φορείς, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών, αναλαμβάνουν τη δωρεά ύψους 48.000 ευρώ ετησίως για τα επόμενα τρία χρόνια, με δυνατότητα αναπροσαρμογής του ποσού.

 

Στην τελετή υπογραφής του Μνημονίου Συνεργασίας παρέστησαν η Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Σοφία Ζαχαράκη, και ο Υφυπουργός Νίκος Παπαϊωάννου.

 

 

Η ίδρυση της Έδρας εγκρίθηκε με αποφάσεις της Συνέλευσης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας (22/7/2025), της Κοσμητείας της Φιλοσοφικής Σχολής (25/7/2025) και της Συγκλήτου του ΑΠΘ (27/8/2025).

 

Στόχοι και προοπτικές

 

Η νέα Έδρα φιλοδοξεί να αποτελέσει κέντρο μελέτης και έρευνας για την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, υπηρετώντας πολλαπλούς σκοπούς, όπως μεταξύ άλλων, την παραγωγή και προώθηση έγκυρης και τεκμηριωμένης ιστορικής γνώσης, την εκπαίδευση νέων ερευνητών με εξειδίκευση στην αρχαία ελληνική ιστορία, την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας με ακαδημαϊκά και πολιτιστικά ιδρύματα, καθώς και την ανάδειξη του επιστημονικού και πολιτιστικού ρόλου του ΑΠΘ σε διεθνές επίπεδο.

 

 

 

Δήλωση της Υπουργού Παιδείας,Θρησκευμάτων και Αθλητισμού,Σοφίας Ζαχαράκη,με αφορμή τη σημερινή υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας: 

https://www.youtube.com/watch?v=WUmLr8TXjP4&feature=youtu.be

 

O Υφυπουργός Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας-Θράκης) κ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, δήλωσε «Η ίδρυση της έδρας μελέτης της ιστορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα εθνικής σημασίας εγχείρημα, που φιλοδοξεί να καταδείξει την παγκόσμια ακτινοβολία του ελληνικού πολιτισμού. Ευχαριστούμε θερμά τους εκπροσώπους των φορέων που στηρίζουν αυτή την πρωτοβουλία, αποδεικνύοντας έμπρακτα τη δέσμευσή τους για την ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Μακεδονίας μας. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον Πρύτανη κύριο Κυριάκο Αναστασιάδη και τους Αντιπρυτάνεις του ΑΠΘ, καθώς και τους Προέδρους των Φορέων, οι οποίοι από την πρώτη στιγμή αποδέχθηκαν με χαρά την πρόταση και την υποστήριξαν έως στην υλοποίησή της».

 

Ο Πρύτανης του Αριστοτελείου, Καθηγητής Κυριάκος Αναστασιάδης, δήλωσε «Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες προς τους θεσμικούς φορείς της πόλης μας, οι οποίοι στηρίζουν την ίδρυση και λειτουργία της Έδρας “Αρχαία Ελληνική Ιστορία: Ο Μέγας Αλέξανδρος και η Εποχή του” αλλά και προς τον Υφυπουργό Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας-Θράκης) κ. Κωνσταντίνο Γκιουλέκα για τη σημαντική του πρωτοβουλία.

 

Η πολύτιμη αυτή συμβολή τους επιβεβαιώνει τη σημασία της συνεργασίας πανεπιστημίου και κοινωνικών εταίρων για την προαγωγή της γνώσης και την ενίσχυση της ερευνητικής και εκπαιδευτικής μας αποστολής. Η νέα Έδρα θα αποτελέσει σημείο αναφοράς διεθνώς, προβάλλοντας την ιστορική κληρονομιά της Μακεδονίας και της Ελλάδας και ενδυναμώνοντας τον ρόλο του ΑΠΘ στον ακαδημαϊκό και πολιτισμικό χάρτη».

Ερευνητικό πρόγραμμα στο βασιλικό γυμνάσιο της αρχαίας Μίεζας

 

Ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του ερευνητικού προγράμματος στο βασιλικό γυμνάσιο της αρχαίας Μίεζας, στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης, η οποία υπογράφηκε από την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τον Δήμαρχο Νάουσας Νίκο Κουτσογιάννη, τον Αύγουστο (07/08) του 2024.

Η έρευνα που πραγματοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας, υπό τη διεύθυνση της επίτιμης εφόρου Αγγελικής Κοτταρίδη περιλάμβανε ανασκαφή, καθαρισμό και τεκμηρίωση των ευρημάτων, συντήρηση, μελέτη και συσχέτιση με τα ευρήματα των παλαιότερων ανασκαφικών περιόδων, αλλά και προκαταρκτικές εργασίες (σχεδίαση, μελέτη αρχιτεκτονικών μελών και δομών) για την εκπόνηση της μελέτης προστασίας και ανάδειξης του μνημειακού συγκροτήματος και αναστήλωσης του δυτικού τμήματος του ξυστού, της δωρικής στοάς όπου γινόταν η εξάσκηση  στον αγώνα δρόμου.

 

Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε σε σημεία κρίσιμα για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής δομής του τεράστιου οικοδομήματος επιβεβαίωσε την κατασκευή του συνόλου στα μέσα του 4ου αιώνα σύμφωνα με ένα ενιαίο σχέδιο και συνακόλουθα την συσχέτιση με τον Φίλιππο Β΄(359-336 π.Χ.) και τον Μεγαλέξανδρο.

Νέο στοιχείο είναι η ανακάλυψη της διαμόρφωσης του χώρου σε γιγαντιαία κλίμακα:  ο φυσικός βράχος (πωρόλιθος) του υπεδάφους απολαξεύτηκε, ώστε να σχηματιστούν τρία τεράστια, οριζόντια, απολύτως επίπεδα άνδηρα (έκτασης περ. 14 στρεμμάτων) που αναπτύσσονται σε αυστηρά γεωμετρική αλληλουχία από τα νοτιοδυτικά, όπου βρίσκεται το υπερκείμενο νοτιοδυτικό συγκρότημα, προς τα βόρεια, όπου η παλαίστρα και τα ανατολικά όπου, στο χαμηλότερο σημείο, εκτεινόταν η διώροφη στοά του ξυστού που έφτανε σε μήκος σχεδόν τα 200 μέτρα.

Δεν αποκλείεται η κλιμάκωση των επιπέδων των διάφορων επί μέρους λειτουργικών ενοτήτων του γυμνασίου να αντιστοιχεί σε ιεράρχηση της λειτουργίας τους.

Στον τοίχο με τους αμφικίονες του ξυστού, αλλά και σε αρχιτεκτονικά μέλη (κιονόκρανα κλπ.) σώζονται ακόμη εξαιρετικής ποιότητας λευκά κονιάματα, ίδια με αυτά των βασιλικών τάφων και του ανακτόρου των Αιγών. Γενικότερα παρατηρούνται αντιστοιχίες και ομοιότητες με το ανάκτορο των Αιγών που αποτελούν, όπως φαίνεται, χαρακτηριστικά της «κλασικής μακεδονικής αρχιτεκτονικής», αλλά και διαφοροποιήσεις που οφείλονται στην διαφορετική λειτουργία.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό του γυμνασίου της Μίεζας εκτός από το μέγεθος του είναι η εκτεταμένη χρήση πώρινων γωνιόλιθων, μάλιστα στην περιοχή ανάμεσα στην παλαίστρα και το νοτιοδυτικό συγκρότημα  οι λίθινοι τοιχοβάτες σώζονται σημειακά σε ύψος που φτάνει τα δύο μέτρα.

 

Το άλειμμα των αθλούμενων νέων με λάδι ήταν απολύτως απαραίτητο στοιχείο της ζωής στο γυμνάσιο. Τα θραύσματα παναθηναϊκών αμφορέων που βρίσκονται στον ξυστό και στην παλαίστρα φανερώνουν ότι οι νεαροί γόνοι της μακεδονικής ελίτ προτιμούσαν το εκλεκτό και καθόλου φθηνό λάδι των ιερών δένδρων  της Αθήνας, ωστόσο το πιο συγκινητικό εύρημα είναι τέσσερις γραφίδες από αυτές που οι μαθητές του Αριστοτέλη χρησιμοποιούσαν για να γράφουν τα γυμνάσματά τους.

Modern historians about Macedonia – N.G.L Hammond

 

“Greece and Macedon were akin in blood and culture.” 

 

N.G.L. Hammond , “A History of Greece to 332 B.C.”, Oxford: Clarendon Press (1959),page 651