Αποκατάσταση και ανάδειξη της Αγοράς, στον αρχαιολογικό χώρο του Δίου

 

Το Υπουργείο Πολιτισμού, προχωρεί το έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημειακού συνόλου της Αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο του Δίου, δια της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας. Το οικοδομικό τετράγωνο της Αρχαίας Αγοράς είναι το πιο σημαντικό τετράγωνο της πόλης του Δίου, καθώς συγκέντρωνε τα δημόσια κτήρια και άλλα οικοδομήματα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, όπως συγκροτήματα Θερμών και το Ωδείο. Ένα από τα σημαντικά μνημεία της Αγοράς είναι ο κεραμικός κλίβανος, ο οποίος αποκαλύφθηκε στη βόρεια πλευρά του χώρου και χρονολογείται στην ύστερη αρχαιότητα. Είναι ορθογώνιος με δύο θαλάμους, έναν για καύσιμα και έναν για τα κεραμικά. Αποτελείται από τέσσερα ζεύγη ορθογώνιων πεσσίσκων που στήριζαν την εσχάρα, κατασκευασμένων από κεραμικές πλίνθους και πηλό. Επί της μελέτης συντήρησης και ανάδειξής του γνωμοδότησε ομοφώνως θετικά το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. 

 

Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Το Υπουργείο Πολιτισμού εκτελεί ένα ευρύ και πολυδιάστατο έργο προστασίας και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του Δίου, ενός από τους σημαντικότερους, από ιστορική και αρχαιολογική άποψη, αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας. Το καλοκαίρι ολοκληρώσαμε την αποκατάσταση του ελληνιστικού θεάτρου του Δίου και το αποδώσαμε στους επισκέπτες και στο κοινό, στο πλαίσιο του 53ου Φεστιβάλ Ολύμπου-Δίου. Ομοίως ολοκληρώθηκαν και οι εργασίες αναβάθμισης των υποδομών υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών, και πλέον το Δίον διαθέτει ανακαινισμένα από τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων το κτήριο εισόδου-πωλητηρίου και αναψυκτηρίου. Η α΄ φάση του έργου της αποκατάστασης και ανάδειξης της Αγοράς, που υλοποιεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας, ολοκληρώνεται με πόρους του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Κεντρικής Μακεδονίας ΕΣΠΑ 2021-2027 και εντός του τρέχοντος έτους αναμένεται η έναρξη της επόμενης φάσης.  Στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την πρόληψη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά, η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού υλοποιεί έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης του αρχαιολογικού χώρου, προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης. Παράλληλα, εξελίσσεται η διαδικασία της εκπόνησης μελέτης για την ανακαίνιση του Αρχαιολογικού Μουσείου του Δίου.  Με τα έργα αυτά συμβάλλουμε στην αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση αυτού του μείζονος αρχαιολογικού χώρου, και συγχρόνως, στην προσέλκυση ολοένα και περισσότερων επισκεπτών».

Βρέθηκε ο τάφος του Σωσθένη της Μακεδονίας

 

Στην 37η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη παρουσιάστηκε μια άκρως ενδιαφέρουσα ανακοίνωση για την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας, που όσοι την παρακολούθησαν, είτε διά ζώσης είτε διαδικτυακά, θα κατάλαβαν την ιδιαίτερη σημασία της για πολλές πτυχές της ιστορίας της αρχαίας Μακεδονίας.

Το ανέλπιστο εύρημα, όπως επισήμανε ο ανασκαφέας Δρ. Νικόλαος Β. Παππάς, αποκαλύφθηκε περίπου 3,5 χλμ. νοτιοδυτικά του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της Πέλλας, εντός του περιβάλλοντος που άλλοτε κάλυπτε η λίμνη των Γιαννιτσών. Κατά την ανασκαφή προέκυψαν πέντε ορύγματα και οκτώ αβαθείς ακανόνιστοι λάκκοι. Ένα από τα ορύγματα, το μόνο ορθογώνιο, ανοίχτηκε για να δεχτεί την ταφή ενός πολεμιστή, ηλικίας 40 και πλέον ετών, ο οποίος κηδεύτηκε μαζί με τον οπλισμό του, μία σιδερένια σάρισσα, ένα σιδερένιο δόρυ, ένα σιδερένιο ακόντιο, δύο σιδερένια μαχαιρίδια, μία σιδερένια στλεγγίδα και τρία πήλινα αγγεία, μια αρυβαλλοειδή λήκυθο με ερυθρόμορφο ανθέμιο, έναν μελαμβαφή σκύφο αττικού τύπου και ένα μελαμβαφές σκυφίδιο. Ο πολεμιστής, ως είθισται, καλυπτόταν με σάβανο, κατάλοιπα του οποίου διατηρήθηκαν στην επάνω επιφάνεια της σάρισσας. Επάνω από τον τάφο και γύρω από αυτόν βρέθηκαν κατάλοιπα των εναγισμών (μεταξύ των οποίων και δύο τεμαχισμένοι σκύλοι) που ακολούθησαν της ταφής και τη σφράγισαν.

Βορειοδυτικά του τάφου του πολεμιστή, σε άμεση γειτνίαση με αυτόν, σε άλλο μεγάλο ωοειδές όρυγμα, είχαν ταφεί σε επάλληλες στρώσεις: 4 άνθρωποι (ένας ενήλικας άνδρας, μία γυναίκα 15-20 ετών, δύο νεογέννητα βρέφη) και 16 ζώα ή τμήματα ζώων (4 άλογα, 7 σκύλοι, 1 κρανίο σκύλου και 4 γνάθοι: δύο σκύλων, ενός αιγοειδούς και ενός αλόγου). Δυτικά του παραπάνω ορύγματος ήρθαν στο φως άλλες 4 ταφές ζώων, 3 ολόκληρων αλόγων και 1 σκύλου.

Η παρουσία οκτώ αλόγων, τα οποία προφανώς ήταν περισσότερα, εάν υπολογιστούν και τα μεμονωμένα οστά που συλλέχθηκαν από την ερευνημένη περιοχή, η εκτροφή των οποίων ήταν πολυδάπανη και κατεξοχήν προνόμιο της ανώτερης τάξης, εύλογα, όπως ανέφερε ο ανασκαφέας, χαρακτηρίζουν τον νεκρό, τον οποίο συνόδευαν, ως ιππέα, με σημαντική κοινωνική προβολή και έντονη παρουσία στα πολιτικά και στρατιωτικά πράγματα της Μακεδονίας. Εκτός από έμβλημα υψηλής κοινωνικής θέσης, το άλογο συνδέεται και με την εξύψωση του επιφανούς νεκρού στη σφαίρα των ηρώων. Σύμφωνα με τον κ. Παππά, από τους διοργανωτές της ταφής υιοθετήθηκε ένα σπάνιο και ασυνήθιστο τελετουργικό με σαφείς αναγωγές στο ηρωικό παρελθόν, συγκεκριμένα στην περιγραφή της ταφής του Πατρόκλου στη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας, όπου, εκτός από την προσφορά αλόγων και σκύλων, προσφέρονται προς τιμήν του νεκρού και αιχμάλωτοι Τρώες.

Τα ευρήματα της ανασκαφής, τόσο από το εσωτερικό των τάφων όσο και πάνω από αυτούς, τα οποία τοποθετούνται κυρίως στο πρώτο τέταρτο του 3ου αι. π.Χ. και δη προς το τέλος του, οδήγησαν τον ανασκαφέα στην ταύτιση του αξιωματούχου της ταφής με τον Σωσθένη, τον στρατηγό, που αν και ανακηρύχθηκε από τον στρατό βασιλιάς, υπό το βάρος των έκτακτων πολεμικών αναγκών, επειδή προφανώς είχε διακριθεί ως στρατηγός του Λυσιμάχου κατά τους πολέμους εναντίον των βαρβαρικών φύλων, εντούτοις ο ίδιος δεν αποδέχτηκε τον βασιλικό τίτλο και ζήτησε να τον αναγνωρίζουν ως στρατηγό και όχι ως βασιλιά, πράγμα το οποίο πιθανότατα τον ανέβασε ακόμα περισσότερο στην εκτίμηση των Μακεδόνων (Ιουστίνος 24.5). Παρόλο που ο ίδιος αρνήθηκε τον βασιλικό τίτλο, από τους χρονικογράφους συγκαταλέγεται στους βασιλείς της Μακεδονίας. Στο διάστημα των δύο χρόνων που κυβέρνησε τη Μακεδονία, από το 279 π.Χ. μέχρι τον θάνατό του το 277 π.Χ., ο Σωσθένης, σε αντίθεση με τους τρεις προηγούμενους ανίκανους βασιλείς, γόνους της δυναστείας των Αντιπατριδών (του Πτολεμαίου Κεραυνού, του αδελφού του Μελέαγρου και του Αντιπάτρου του επονομαζόμενου «Ετησία») κατάφερε να αποκρούσει τους Γαλάτες τόσο του Βόλγιου (279 π.Χ.) όσο και του Βρέννου (278 π.Χ.) και να σώσει τη Μακεδονία. Οι πηγές δεν αναφέρουν την αιτία θανάτου του. Εντούτοις, ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι πέθανε αμυνόμενος. Οι Μακεδόνες, όχι μόνο αναγνώρισαν το κύρος και την ικανότητά του, αλλά τον τίμησαν με ένα σπάνιο και ασυνήθιστο τελετουργικό με αναγωγές στο έπος. Για την ταύτιση με Γαλάτες αιχμαλώτους των τεσσάρων ατόμων που βρέθηκαν στο ίδιο όρυγμα με τα σκυλιά και τα άλογα, γεγονός που καθιστά την ταφή αποκλίνουσα, κοντά στην ταφή του Σωσθένη, ο ανασκαφέας, πέρα από το ιστορικό πλαίσιο, βασίστηκε και στην ομοιότητα που παρατηρείται ανάμεσα στην ασυνήθιστη στάση της γυναίκας με αντίστοιχες στάσεις σε τάφους Γαλατών. Όσο φρικτή και υπερβολική κι αν φαίνεται η πράξη της θυσίας αιχμαλώτων, εφαρμόζεται σε χαοτικές καταστάσεις, όταν οι θεσμοί καταλύονται και οι αξίες υπονομεύονται. Είναι το δίκαιο του πολέμου.

 

 Υπό το πρίσμα αυτό, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, ερμηνεύεται καλύτερα και η παρουσία τόσων πολλών σκύλων στο τελετουργικό, η θυσία των οποίων, και δη ο αποκεφαλισμός και ο διαμελισμός ορισμένων, παραπέμπει, ως κατεξοχήν ζώο των καθαρμών, σε μια τελετουργία που αποσκοπεί στον εξαγνισμό και στην προστασία της κοινότητας από το μίασμα. Ο ρόλος τους, με τη συμβολή της Εκάτης ή της Εννοδίας, ήταν να προστατεύσουν από τη μια τους νεκρούς στη μετάβασή τους από την ζωή στον θάνατο, στη μεταθανάτια ζωή, και από την άλλη να αποτρέψουν την επιστροφή των ψυχών στον κόσμο των ζώντων, ιδιαίτερα εκείνων, όπως τα βρέφη, που δε πρόλαβαν να εκπληρώσουν τις επιθυμίες και τον κοινωνικό τους ρόλο, άρα και τις προσδοκίες της κοινωνίας, γι’ αυτό και θεωρούνταν εκδικητικοί.

 

Επιπλέον, μας τόνισε ο κ. Παππάς ότι τεμαχισμό σκύλου (κομμένου στη μέση) περιλάμβανε και η τελετουργία για τον αποτροπαϊκό καθαρμό του μακεδονικού στρατού, που λάμβανε χώρα την πρώτη του μήνα Ξανθικού, πριν από την εαρινή ισημερία (τοῦ δ’ ἔαρος ἀρχομένου), στην ετήσια γιορτή Ξανθικά, στην οποία συνέρρεαν Μακεδόνες όχι μόνο από την πρωτεύουσα, αλλά και από τις γύρω πόλεις και κώμες της. Η συμβολική διάβαση του στρατεύματος μέσα από το τεμαχισμένο ζώο είχε αποτροπαϊκό χαρακτήρα, να απομακρύνει δηλαδή κάθε κακό, επιφέροντας έτσι την ενότητα και τη ετοιμότητα του στρατού για τη νέα πολεμική περίοδο. Επιπλέον, η χώρα, έπρεπε όχι μόνο να μείνει αμίαντη και άθικτη, αλλά και παραγωγική, στοιχεία που κλονίστηκαν κατά τις γαλατικές επιδρομές, κι ίσως δεν είναι τυχαίο που η γιορτή τελείτο τον μήνα Ξανθικό, μήνα κατεξοχήν της άνοιξης, της γονιμότητας, της ανθοφορίας των δένδρων, της αναγέννησης της φύσης, της καρποφορίας της γης. Και τα δύο παραπάνω στοιχεία (καθαρμός από το μίασμα και γονιμότητα) ήταν ευδιάκριτα και στην ταφή που πολεμάρχου (μέσα από την παρουσία σκύλων και τη στάση της γυναίκας αντίστοιχα). Οι συμβολισμοί επεκτείνονται ακόμα παραπέρα, εάν αναλογιστούμε αφενός ότι τόσο ο μήνας όσο και η γιορτή συνδέονται με τον Ξάνθο, προσωνυμία του Απόλλωνα, που σημαίνει τον ολοκάθαρο, αφού πρώτος αυτός, καθάρθηκε και εξαγνίστηκε για τον φόνο που διέπραξε, και αφετέρου εξαιτίας της δικής του παρέμβασης, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ο γαλατικός κίνδυνος αποτράπηκε ολοκληρωτικά. Έτσι, ο θεός δεν εξαγνίζει μόνο, αλλά επιπλέον ενσαρκώνει τον θρίαμβο της τάξης επί του χάους, τη νίκη του φωτός πάνω στο σκοτάδι. Δεν αποκλείεται, επομένως, η γιορτή, εκτός από τον εξαγνισμό του στρατού, για τις θυσίες που διαπράχθηκαν σε περίοδο κρίσης, να είχε σκοπό να διατηρήσει στη μνήμη τη συνεισφορά των Μακεδόνων στην αποτροπή της γαλατικής απειλής, πόσω μάλλον όταν οι πόλεις της νοτίου Ελλάδας, και κυρίως οι Αιτωλοί, δεν άφησαν ανεκμετάλλευτη μια τέτοια νίκη απέναντι σε έναν βάρβαρο εχθρό.

 

Καθώς οι γραπτές πηγές δεν αναφέρουν πού ακριβώς γινόταν η εν λόγω τελετουργία, είχε διατυπωθεί η άποψη ότι ο τόπος αυτός βρισκόταν πιθανότατα έξω από την πόλη. Σύμφωνα όμως με τα νέα δεδομένα, ο κ. Παππάς πιστεύει ότι η ξεχωριστή αυτή τελετουργία λάμβανε χώρα πλησίον του παραπάνω τάφου, ο οποίος, καθώς βρισκόταν κοντά σε σταυροδρόμι και κυρίως επάνω στην οδική αρτηρία, που ένωνε τη νέα με την παλαιά πρωτεύουσα, αποτελούσε προφανώς τοπόσημο για τους Μακεδόνες, ζώσα μνήμη της αποτροπής του γαλατικού κινδύνου.

 

Καταλήγοντας, ο ομιλητής μας ανέφερε ότι πιθανότατα όλη η έκταση των ταφών καλυπτόταν από χαμηλό τύμβο, διαμέτρου περίπου 36 μ., όσο και το μήκος Α-Δ του ερευνημένου χώρου, και ύψους 2,5-3 μ., όπως συμβαίνει συνήθως σε τάφους επιφανών, ο οποίος όμως ισοπεδώθηκε κατά τις εργασίες αποξήρανσης και ισοπέδωσης της λίμνης των Γιαννιτσών στο δεύτερο τέταρτο του 20ού αι.

 

Ευελπιστούμε το ιδιαίτερο αυτό και άκρως σημαντικό εύρημα για την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας και όχι μόνον να αποκτήσει όσο το δυνατόν συντομότερα τον χώρο και την αίγλη που του αξίζει. Γιατί προφανώς και δεν τιμήθηκε τυχαία με ένα τέτοιο σπάνιο και ασυνήθιστο τελετουργικό ένας πολέμαρχος που αγωνίστηκε και πιθανόν πρόσφερε ακόμα και την ζωή του για τη σωτηρία της Μακεδονίας. Άσχετα εάν επισκιάστηκε από τους Αντιγονίδες που τον ακολούθησαν, για τους δικούς τους προφανώς λόγους…

 

 Βασιλική Β. Παππά,fractalart

 

 

 

 

Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας - Archaeological Museum of Drama

 

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας καλύπτει χρονολογικά την ανθρώπινη παρουσία στο Νομό Δράμας από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (50.000 χρόνια από σήμερα), με τα ίχνη ζωής των παλαιολιθικών κυνηγών στο σπήλαιο Πηγών του Αγγίτη, μέχρι τους νεότερους χρόνους (1913).

Ο εκθεσιακός χώρος αποτελείται από τρεις κύριες αίθουσες.

Στην πρώτη τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την παρουσία των νομάδων κυνηγών της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής στο σπήλαιο Πηγών του Αγγίτη, τη ζωή στους μόνιμους γεωργοκτηνοτροφικούς νεολιθικούς οικισμούς και το πέρασμα στη χαλκοκρατία στην πόλη της Δράμας και στη θέση Σιταγροί. Στην ίδια αίθουσα υπάρχουν ευρύματα από την εποχή του Σιδήρου και από τους μετέπειτα χρόνους, όπου είναι κυριαρχεί η λατρεία του θεού Διόνυσου.

Στη δεύτερη αίθουσα αρχιτεκτονικά γλυπτά, κεραμική και νομίσματα βεβαιώνουν τη συνέχεια της ζωής στη Δράμα και σε ολόκληρο το νομό κατά τους παλαιοχριστιανικούς, βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους.

Στην τρίτη αίθουσα του εκθεσιακού χώρου, που είναι στεγασμένο αίθριο, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει γλυπτά οργανωμένα σε τρεις ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει αρχιτεκτονικά γλυπτά από τους αρχαίους χρόνους μέχρι την τουρκοκρατία. Η δεύτερη περιέχει αναθηματικά μνημεία που συνδέονται με τη λατρεία διαφόρων θεών του ελληνορωμαϊκού πάνθεου και των τοπικών θεοτήτων, με ιδιαίτερη αναφορά στο Διόνυσο. Στην τρίτη ενότητα ανήκουν επιτύμβια μνημεία ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.

 

 

The Archaeological Museum of Drama covers chronologically the human presence in the prefecture of Drama from the Middle Paleolithic Age (50,000 years from now), with traces of Palaeolithic hunters living in the cave Sources of Aggitis until modern times (1913).

 

The exhibition consists of three main halls.

 

The first archaeological findings indicate the presence of nomadic hunters of the Middle Paleolithic Age in the cave Sources of Aggitis, life to permanent farming Neolithic settlements and the passage in Bronze Age in the city of Drama and position Sitagri. In the same room there are findings from the Iron Age and from the later times, which is dominated by the cult of God Dionysus.

 

In the second room architectural sculptures, pottery and coins attest the continuity of life in Drama and in the entire area during the Early Christian, Byzantine and after Byzantine times.

 

In the third room of the exhibition, which is roofed atrium, the visitor can admire sculptures organized into three sections. The first includes architectural sculptures from ancient times to the Ottoman Empire. The second contains votive monuments associated with the cult of various gods of Greco-Roman pantheon and local deities, with particular reference to Dionysus. In the third section there are funerary monuments of Hellenistic and Roman times.

 

 

Η ακρόπολη της Αμφίπολης φέρνει στο φως σημαντικά ευρήματα

 

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την σύνδεση της αρχαίας πόλης με άλλα σημαντικά διοικητικά και θρησκευτικά κέντρα ανά την Ελλάδα 

 

 

Το ανασκαφικό έργο στην ακρόπολη της Αμφίπολης, στο κέντρο της αρχαίας φημισμένης πόλης της Μακεδονίας, με θέα στον ποταμό Στρυμόνα και στο χρυσοφόρο Παγγαίο, συνεχίζει να φέρνει στο φως σημαντικά ευρήματα, προσφέροντας ταυτόχρονα στους αρχαιολόγους ενδιαφέροντα στοιχεία για την σύνδεση της αρχαίας πόλης με άλλα σημαντικά διοικητικά και θρησκευτικά κέντρα ανά την Ελλάδα.

 

Ο καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Δημήτρης Δαμάσκος στην διάρκεια της ετήσιας διήμερης επιστημονικής συνάντησης που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη, για το αρχαιολογικό έργο στην Μακεδονία και την Θράκη, αναφέρθηκε στο ανασκαφικό έργο της προηγούμενης χρονιάς που πραγματοποιείται στην ακρόπολη της Αμφίπολης.

Πρόκειται για μια συστηματική ανασκαφή που ξεκίνησε το 2019 και διενεργείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών υπό την καθοδήγηση σήμερα της προϊσταμένης της Εφορείας Δρ. Δημητρίας Μαλαμίδου και του Πανεπιστημίου Πατρών.

 

 

Η ανεύρεση ενός ανθρώπινου δοντιού από παιδί στην αρχή της εφηβείας, ενός ακέραιου μικρού ειδώλιου ταύρου με διαμπερή οπή στο σώμα του και μιας μικρής πήλινης ανάγλυφης κεφαλής του Ασκληπιού, συγκαταλέγονται στα ευρήματα της περσινής ανασκαφής τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

 

Ο καθηγητής Δαμάσκος υπογράμμισε ότι κατά την ανασκαφική περίοδο του 2024 η έρευνα επικεντρώθηκε δυτικά της πρωτοβυζαντινής Βασιλικής Γ', εκεί όπου έχει αποκαλυφθεί ένα επίμηκες ορθογώνιο κτήριο, με ισχυρούς τοίχους των οποίων σώζονται οι κατώτεροι δόμοι από μεγάλες καλοπελεκημένες πωροπλίνθους. Να σημειωθεί ότι από το κτίσμα σώζεται μόνο το δυτικό τμήμα του, ενώ το υπόλοιπο έχει καταστραφεί από τη Βασιλική. Τα έως τώρα ευρήματα χρονολογούνται στην αρχική φάση ανέγερσης μέσα στον 4ο αι. π.Χ.

 

Σύμφωνα με τον καθηγητή Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, το είδος των συγκεντρώσεων των ευρημάτων (τμήματα πήλινων γυναικείων ειδωλίων, τμήματα από πήλινες μήτρες ειδωλίων, πλήθος οστρέων, οστών μικρών ζώων και ψαριών σε επίχωση πλούσια σε κάρβουνα και υπολείμματα καύσης), σε συνδυασμό με τα έως τωρα ευρήματα προηγούμενων ανασκαφικών περιόδων, επιτρέπουν την αναγνώριση μιας λατρευτικής λειτουργίας του χώρου όπου πραγματοποιούνταν οι ανασκαφικές εργασίες.

 

Λατρεία της Ταυροπόλου Αρτέμιδας στην Αμφίπολη;

 

«Η συνολική εικόνα του ανεσκαμμένου χώρου, έτσι όπως διαμορφώνεται έως σήμερα», σημείωσε στην παρουσίασή του ο κ. Δαμάσκος, «αφορά ένα λατρευτικό κτίσμα που ανοικοδομήθηκε μέσα στον 4ο αι. π.Χ., και από τα κινητά ευρήματα συνάγεται ότι πιθανότατα ήταν αφιερωμένο σε γυναικεία θεότητα. Η άποψη αυτή βασίζεται σε πλήθος γυναικείων ειδωλίων, αλλά και σε ενδείξεις που σχετίζονται με λατρεία σχετική με διαβατήριες τελετές. Πέρυσι, είχαμε προτείνει την πιθανή ταύτιση του χώρου με Μητρώο. Δεν αποκλείεται ωστόσο και η περίπτωση της Αρτέμιδος Ταυροπόλου, λαμβάνοντας υπόψη και τα παλαιότερα ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή των πρωτοβυζαντινών εκκλησιών».

 

 

«Στις μεταγενέστερες επιχώσεις της Βασιλικής Γ'», συνέχισε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, «βρέθηκε κορμός Άρτεμις, η κατάσταση του οποίου δεν επιτρέπει μια ασφαλή χρονολόγηση. Τα ευρήματα από τις δύο αποθέσεις στο λατρευτικό κτίσμα που βρέθηκαν το 2019 και το 2022 μπορούν να παραπέμψουν σε λατρεία της θεάς Άρτεμις: η προτομή αλόγου και ένα όστρεο συνδέονται με τη λατρεία της Ταυροπόλου ως θεότητας με την ιδιότητα της προστάτιδας των νεαρών κοριτσιών στην είσοδο της εφηβείας.

Το πλήθος, άλλωστε, των όστρεων δυτικά του κτίσματος παραπέμπει και σε αυτήν τη χρήση, στην απόθεση τους, δηλαδή, στον χώρο από μικρές κοπέλες μετά από πιθανά γεύματα, δεδομένου ότι ο τύπος αυτός των όστρεων συμβολίζει και την έναρξη της εμμήνου ρύσης. Προς την ίδια κατεύθυνση ερμηνεύεται το φετινό σπάνιο εύρημα σε μη ταφικό περιεχόμενο του παιδικού δοντιού, αφιέρωμα στην προστάτιδα θεότητα».

Σε ό,τι αφορά τώρα την εικονογραφία της λατρευόμενης θεότητας, και λόγω της έλλειψης προς το παρόν επιγραφικών στοιχείων που θα πιστοποιούσαν με πλήρη βεβαιότητα την ταυτότητα της, ο καθηγητής Δημήτρης Δαμάσκος επισημαίνει πως η ανεύρεση φέτος της μικρής κεφαλής του Ασκληπιού εξηγείται πλήρως στο λατρευτικό πλαίσιο της 'Αρτεμις.

«Η θεά Άρτεμις», επισημαίνει, «ως αδερφή του πατέρα του Ασκληπιού, τον Απόλλωνα, εμφανίζεται συχνά μαζί με τον Ασκληπιό. Στην ίδια την Αμφίπολη, μάλιστα, σε ανασκαφή μέσα στο σημερινό χωριό μιας μεγάλης αρχαίας οικίας στους πρόποδες της ακρόπολης, βρέθηκαν μαζί δύο μαρμάρινοι κορμοί ελληνιστικών γλυπτών της 'Αρτεμις και του Ασκληπιού. Πέραν του Ασκληπιού, στην περσινή ανασκαφή του αποθέτη με τους απανθρακωμένους καρπούς βρέθηκε επίσης και πήλινο αγαλμάτιο Πανός, στοιχείο ενισχυτικό της λατρείας της θεάς».

«Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι ταυτίζουν με πλήρη βεβαιότητα το ιερό με το Ταυροπόλιο, δεδομένου ότι έως τώρα δεν έχει αποκαλυφθεί σε κλειστό ανασκαφικό στρώμα επιγραφή, ή οποιοδήποτε άλλο εύρημα, που θα τεκμηρίωνε με ασφάλεια την όποια ταύτιση. Οι ήδη ανευρεθείσες επιγραφές από τις παλαιότερες ανασκαφές στην ακρόπολη που αναφέρουν το Ταυροπόλιο έχουν εντοπιστεί, και αυτές, σε μεταγενέστερες, βυζαντινές επιχώσεις, και χρονολογούνται από τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια έως και τον 1ο αι. μ.Χ.», υπογράμμισε ο κ. Δαμάσκος.

 

 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

The World’s Greatest Places of 2025:Royal Palace of Aigai

 

 

by Julia Buckley

 There are moments in time when the world shifts. One such was the crowning of Alexander the Great, the legendary king of Macedon who went on to conquer land from Egypt to India, kickstart cross-cultural pollination between Europe and Asia, inspire the Roman empire, and change the course of history. Now, following nearly five decades of excavation and 16 years of painstaking restoration, visitors can enter the Royal Palace of Aigai—the ceremonial hub for the Macedonian dynasty—and step into the column-fringed courtyard where the 20-year-old was crowned in 336 BCE.

They can dial back time walking through dining rooms where Alexander’s father, Philip II, entertained Greek politicians and Persian royalty amid mosaic floors and colorful stucco-clad walls. Three times larger than the Parthenon in Athens (its courtyard alone could hold 4,000 people), the palace, located an hour west of modern-day Thessaloniki, inspired buildings as far afield as Uzbekistan. After being overlooked for centuries, northern Greece is opening a flurry of archaeological sites.

The newest: Thessaloniki’s November-debuted metro system, which cleaves through the 2,300-year-old city (which was named for a sister of Alexander’s). Thirteen “archaeo-stations” display ancient finds uncovered during the build, including Venizelou, which deposits riders plumb on the city’s Roman-era main drag.

TIME

Modern historians about Macedonia – William John Woodhouse

 

This was Macedonia in the strict sense, the land where settled immigrants of Greek stock later to be called Macedonians.

William John Woodhouse,The tutorial history of Greece,from the earliest times to the death of Demosthenes,page 402

 

Modern historians about Macedonia – Fergus Millar

 

The importance attached to Hadrian’s institution is best illustrated by an early third-century inscription from  Thessalonica honouring a local magnate, T.Aelius Geminius Macedo [i.e., the Macedonian], who had not only held magistracies and provided timber for a basilica in his own city, and been Imperial  curator of Apollonia,

 

but had been archon of the Panhellenic congress in Athens, priest of the deified Hadrian and president of the eighteenth Panhellenic Games (199/200); the inscription mentions proudly that he was the first archon of the Panhellenic Congress from the city of  Thessalonica.

 

Fergus Millar,The Roman Empire and Its Neighbours (1967), pages 205 - 206

Modern Historians about Macedonia – James S. Romm

 

Eventually the Greek way of war would prove so superior to that of the barbarian world as to enable a largely Hellenic army,led by Alexander the Great,to conquer not only Egypt but most of Asia as well. 

On the War for Greek Freedom:Selections from the ‘Histories’,edited by James S. Romm,translated by Samuel Shirley,page xiii

In the large scheme of things,Xerxes’ analysis was correct, as would be demonstrated by Alexander the Great and his Greco-Macedonian invasion of Asia,150 years down the road. 

On the War for Greek Freedom:Selections from the ‘Histories’,edited by James S. Romm,translated by Samuel Shirley,page 125

Modern Historians about Macedonia – Robin Osborne

 

After that victory Philip imposed his own conditions on the whole Greek mainland, making a treaty with all significant cities except Sparta, the so-called ‘League of Corinth’. This treaty obliged the Greek cities to provide soldiers for Philip’s campaigns, but it did not, contrary to what had been feared at Athens, interfere with the constitutions of the individual cities.

Greek History Classical Foundations Series,Robin Osborne,Routledge,2004,page 127

 

Although Macedonians were accepted as Greek, after some discussion, for the purposes of competing at the Olympic games, and although the language of the Macedonians appears most probably to have been a dialect of Greek related to the dialects of north-west Greek, some Macedonian customs were distinct.

Greek History Classical Foundations Series,Robin Osborne,Routledge,2004,page 127