Οδύσσεια φιλοσοφικής σκέψης

Ο Μποναβεντούρα ετοιμάζεται να εξέλθει από το δωμάτιο του Θωμά Ακινάτη. Στο «De veritate» του τελευταίου εντοπίζει ο Κουλουμπαρίτσης την απαρχή του διαχωρισμού τού είναι και του όντος, που επέτρεψε την επικράτηση μιας πολυσύνθετης οντολογίας. 

 

Μια σφαιρική προσέγγιση των τομών και ρήξεων στην αρχαιοελληνική και μεσαιωνική γραμματεία

ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΟΥΛΟΥΜΠΑΡΙΤΣΗΣ

Ιστορία της αρχαίας και μεσαιωνικής φιλοσοφίας. Από τον Πλωτίνο έως τον Πλήθωνα. Β΄ Τόμος

μτφρ.: Πάνος Αγγελόπουλος

εκδ. Καστανιώτη, σελ. 988

 

*Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

 

Η έκδοση του Β΄ Τόμου της «Ιστορίας της αρχαίας και μεσαιωνικής φιλοσοφίας. Από τον Πλωτίνο έως τον Πλήθωνα» του Λάμπρου Κουλουμπαρίτση, ιστορικού της ελληνο-ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, ομότιμου καθηγητή φιλοσοφίας του ULB και μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας του Βελγίου, αποτελεί σπουδαίο εκδοτικό γεγονός.

 

Έργο τεράστιο σε όγκο και σημασία ο ανά χείρας τόμος, είναι καρπός πολυετούς έρευνας, διδασκαλίας και εκπόνησης πολλών άλλων έργων και μελετών του Λάμπρου Κουλουμπαρίτση, όπως «La pensée de Parménide» (4η έκδοση, 2022), «La physique d’ Aristote» (1997), «La proximité et la question de la souffrance humaine» (2005), «La philosophie face à la question de la complexité» (2014), «La violence narrative» (2019) κ.ά.

 

Η ιδέα της ιστορικής συνέχειας στον ανά χείρας Β΄ Τόμο είναι αποτέλεσμα μιας σφαιρικής προσέγγισης της αρχαιοελληνικής και μεσαιωνικής –βυζαντινής και λατινικής, αραβικής και ιουδαϊκής– γραμματείας, στη μακρά διαχρονία της οποίας οι ρήξεις και τομές που σημειώνονται στις ιδέες και στους τρόπους σκέψης αποτυπώνονται σε κείμενα Ελλήνων, εξελληνισμένων ιστορικών, φιλοσόφων, θεωρητικών, χρονικογράφων ή αγιογράφων που απαθανατίζουν μακρές ή σχετικά σύντομες διάρκειες, τις οποίες καλείται ο κοινωνιολόγος, σε συνεργασία με τον ιστορικό, να σπάσει σε διαδοχικές συγχρονίες προκειμένου να φωτίσει διαφοροποιημένα εντός τους μικρο- και μακροσκοπικά φαινόμενα.

Η διαφοροποίηση

Ο αναγνώστης, ιστορικός ή φιλόσοφος διαπιστώνει ότι το Β΄, το Γ΄ και το Δ΄ Μέρος του έργου (ό.π. σσ. 293-910) είναι καρπός εντατικής μελέτης και έρευνας του συγγραφέα, με αποτέλεσμα μια προωθημένη σύλληψη της φιλοσοφίας της ιστορίας, διαφοροποιημένη από εκείνη παλαιότερων μελετών του Λάμπρου Κουλουμπαρίτση, καθώς μεσολάβησε η έκδοση του δίτομου έργου του «La philosophie face à la question de la complexité» (2014), στο οποίο ο συγγραφέας επεξεργάστηκε ένα νέο γνωστικό παράδειγμα της ιστορικής επιστήμης, που αναδεικνύει τις πολλαπλές αλληλεπιδράσεις κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, επιστημονικών, τεχνολογικών κ.ά. παραγόντων, καθοριστικών για την ανάπτυξη της ελληνο-ευρωπαϊκής σκέψης και για τη συνόλη ιστορία της Ευρώπης, στη μακρά διάρκεια της γεωπολιτικής της συγκρότησης.

 

Προηγήθηκε η μελέτη του Κουλουμπαρίτση «Aux origines de la philosophie européenne» (1992), βασισμένη στην απορητική προσέγγιση της πολύπλευρης φιλοσοφίας των αρχαίων που εγκαινίασε ο Αριστοτέλης στο βιβλίο Α΄ της Φυσικής, κάνοντας χρήση της διαλεκτικής μεθόδου που χρησιμοποίησε ο Πλάτων στον «Παρμενίδη», αναφερόμενος στο Ενα, απορητικά, χωρίς ιστορικές αναφορές. Με αυτή τη μέθοδο, ο Αριστοτέλης προβληματοποίησε αρχές και έννοιες (βλ. «La Physique d’ Aristote», 1986).

Αυτό το νέο, σφαιρικό και πολύπλοκο γνωστικό παράδειγμα της Ιστορίας, το οποίο ο Κουλουμπαρίτσης εφάρμοσε στα μεταγενέστερα έργα του, διαυγάζει τις αλληλεπιδράσεις της ιστορίας και της φιλοσοφίας της Ιστορίας, τις οποίες υποκαθιστούν με αναγωγές ο θετικισμός και ο δογματικός υλισμός, αγνοώντας εσκεμμένα, πλην άκριτα, ότι η ιστορική εξέλιξη της επιστήμης υπήρξε και παραμένει αλληλένδετη με την ιστορική εξέλιξη της μεταφυσικής. Η τελευταία, ως πεδίο θεμελίωσης της επιστήμης, εξελίχθηκε, με τη μεσολάβηση της Καντιανής Κριτικής, σε οντογνωσιοθεωρία και εν συνεχεία σε πεδίο ιστορικο-κριτικής εξέτασης των διεργασιών παραγωγής της γνώσης τού όντος-είναι, σε ποικίλα πεδία επιστημονικής και φιλοσοφικής μελέτης και έρευνας.

 

Στο καινοτόμο αυτό πλαίσιο, ο Κουλουμπαρίτσης αίρει θεωρητικά και στην πράξη την επιστημονικίστικη προκατάληψη περί στείρας και ζημιογόνου αλληλεξάρτησης της ιστορίας με τη φιλοσοφία της ιστορίας, την οποία αυθαίρετα καταργούν αγεφύρωτοι διαχωρισμοί που, μετά το τέλος της ψυχροπολεμικής περιόδου, οδήγησαν βαθμιαία σε μια σχετικιστική αποκήρυξη του θεμελιωτισμού, καθιστώντας τη σκέψη ανίσχυρη να λύσει προβλήματα της αυστηρής εξειδίκευσης. Συνέπεια αυτής της αποκήρυξης ήταν η υπονόμευση της δυναμικής οντογνωσιοθεωρίας τού είναι-όντος που στηρίζει τη συγκρότηση πολλαπλών επιστημών και φιλοσοφιών, ποικίλων ως προς τη μέθοδο και το περιεχόμενό τους.

 

Όσον  αφορά την μεσαιωνική φιλοσοφία,η «Ιστορία» του Κουλουμπαρίτση είναι η μοναδική ιστορία που αναφέρεται συγχρόνως στην βυζαντινή,στην λατινική,στην αραβική και στην ιουδαϊκή σκέψη

Ο αθεμελίωτος διαχωρισμός τού είναι από το ον επέτρεψε την επικράτηση μιας πολυειδούς οντολογίας τού είναι (Dasein), ερήμην της γνώσης του όντος. Την απαρχή αυτού του αστήρικτου διαχωρισμού ο Κουλουμπαρίτσης την εντοπίζει στο «De Veritate» του Θωμά Ακινάτη και στην ακινάτεια ανατροπή της αρχαιοελληνικής ενολογίας, την οποία αποδέχθηκε ο Θωμισμός, με αποκορύφωμα, το 1879, όταν ο Πάπας Λέων καθιέρωσε τον θωμισμό σε φιλοσοφία του καθολικισμού, με αποτέλεσμα τα νεο-θωμιστικά έκγονά του (φαινομενολογία, υπαρξισμός, περσοναλισμός), του 20ού αι., και τη στροφή τους στον υποκειμενισμό.

 

Αντίθετος στην απόκρυψη των ζωντανών στοιχείων της ελληνο-ευρωπαϊκής παράδοσης σκέψης, στη μακρά διαχρονία της, ο Κουλουμπαρίτσης ανοίγει ακόμη περισσότερο το φάσμα των αλληλεπιδράσεων της ιστορικής επιστήμης και της φιλοσοφίας της ιστορίας, αναδεικνύοντας έναν ακόμη ουσιαστικό λόγο για την αναγκαία συνεργασία της οντογνωσιοθεωρίας, που μας κληροδότησε αυτή η μεγάλη παράδοση, με την παρμενίδεια ενολογία (έν το παν) και με την πλατωνική αγαθολογία (λόγο περί του αγαθού ως έσχατου στοιχείου και ως μέγιστου μαθήματος για τη μετάβαση από την άγνοια/αδικία στη γνώση/δικαιοσύνη ως κοινό κτήμα πολιτείας και πολιτών). Με αυτό το άνοιγμα, το Εν και το Αγαθό αναφαίνονται ως έσχατες πηγές νοηματοδότησης της επιστημονικής και της φιλοσοφικής (υπαρξιακής, φαινομενολογικής, ερμηνευτικής) γνώσης.

 

Αντίθετος στην απόκρυψη των ζωντανών στοιχείων της ελληνο-ευρωπαϊκής παράδοσης σκέψης, στη μακρά διαχρονία της, ο Κουλουμπαρίτσης ανοίγει ακόμη περισσότερο το φάσμα των αλληλεπιδράσεων της ιστορικής επιστήμης και της φιλοσοφίας της ιστορίας.

 

Με αυτές τις ουσιώδεις διανοίξεις της ιστορίας και της φιλοσοφίας της ιστορίας στην ενολογία και στην αγαθολογία –κληροδοτήματα και οι δύο της αρχαιοελληνικής παράδοσης–, το εν και το αγαθό λειτουργούν ως απώτατοι γνώμονες του θεωρείν και του πράττειν. Και αξίζει να θυμίσουμε εδώ ότι μια βαθύτερη αιτία του αντιδραστικού μηδενισμού που ενέσκηψε στην Ευρώπη, από το 1870 και εξής, συνεχώς εντεινόμενος, είναι η καταδίκη τού Ενός και του Αγαθού ως αναχρονιστικές δήθεν μεταφυσικές αναφορές.

 

Η ενότητα, ωστόσο, και η θετικότητα που νοηματοδοτούν την οντογνωσιοθεωρητική θεμελίωση της γνώσης τού είναι/όντος αποτελούν προτάγματα πέραν της βλέψης της κυριαρχίας της φύσης και της ανθρώπινης ύπαρξης, που σηματοδοτούν εις βάθος την ανθρώπινη δημιουργία, έναντι της βίας των κάθετων εξουσιαστικών πρακτικών. Στην πραγματικότητα, τις εμπεριέχουν και τις εξανθρωπίζουν, μετατρέποντάς τες σε κυβερνητικές ή διευθυντικές διαλογικές πρακτικές τού Εγώ ή Εμείς με τον Aλλο ή τους Αλλους, συμβάλλοντας θετικά στην περάτωση έργων που απαιτούν για την πραγμάτωσή τους πολυάνθρωπα σχήματα. Πρόκειται για προτάγματα που προωθούν την ιστορική αυτοσυνειδησία προσώπων και συλλογικοτήτων στη σχέση τους με τις κοσμικές και ανθρώπινες δυνάμεις ενότητας και θετικότητας, που αντιμάχονται την υποκείμενη στην τυφλή βία αντιδραστικότητα της καταστροφής για την καταστροφή. Υπό το πρίσμα τους, τα ιστορικά Υποκείμενα καλούνται να λειτουργήσουν με βάση την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης και του αμοιβαίου ελέγχου των πολλαπλών και πολυειδών διαδράσεων συνειδητού και ασυνείδητου. Ενώ η απουσία αμοιβαιότητας πολλαπλασιάζει και βαθαίνει επικίνδυνα τους διαχωρισμούς, καθιστώντας αδιέξοδη τη μυθική διαπάλη καλού και κακού στον πυρήνα της πίστης στον θεό vs διάβολο ή στον άνθρωπο vs κτήνος.

 

Έλλογο εναντίον άλογου

Με το αποφασιστικό βήμα που κάνει προς την αρχή της αμοιβαιότητας, ο Κουλουμπαρίτσης καταρρίπτει και τον άκριτο διαχωρισμό άλογου μύθου και έλλογης σκέψης που πυροδότησε την εναντίωση στον λεγόμενο Πλατωνισμό, με τη μορφή τάσης ή ρεύματος, στα πεδία των ανθρωπιστικών σπουδών, που περιορίζει τη φιλοσοφία σε υποκειμενοκεντρικές ερμηνευτικές ή στην αναλυτική φιλοσοφία αποσπώντας προτάσεις από κείμενα που με τη μορφή συνθέσεων μη προσβάσιμων με την τυπική λογική φωτίζουν πτυχές και σχέσεις της ετερογενούς και πολυδιάστατης ανθρώπινης πραγματικότητας.

 

Η συσσωρευμένη ιστορική εμπειρία των καιρών καθιστά σαφές ότι κάθε περιορισμός της φιλοσοφικής σκέψης παρεμποδίζει την ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης, και τανάπαλιν. Γι’ αυτό και ο ιστορικός και ο φιλόσοφος καλούνται να διακρίνουν πίσω από τις γραμμές τού ανά χείρας έργου την ουσιαστική συμβολή του Λάμπρου Κουλουμπαρίτση στην επεξεργασία και εφαρμογή αυτού του νέου γνωστικού παραδείγματος που, απορριπτέο από το ισχύον γνωστικό και συνακολούθως παιδαγωγικό μοντέλο, παραμένει ανενεργό ακόμη για πολλούς ιστορικούς και επιστημολόγους.

 

Πρόκειται για έργο που με την ολιστικότητα της προσέγγισης και την ικανότητα διάκρισης που προτάσσει έναντι των διαχωρισμών και της μονομέρειας συμβάλλει στη λύση φιλοσοφικών, επιστημολογικών και μεθοδολογικών ζητημάτων που απασχολούν ιστορικούς και φιλοσόφους.

 

Αξίζει πρωτίστως να σημειωθεί ότι, όσον αφορά τη μεσαιωνική φιλοσοφία, η ανά χείρας Ιστορία του Κουλουμπαρίτση είναι η μοναδική Ιστορία που  αναφέρεται συγχρόνως στη βυζαντινή, στη λατινική, στην αραβική και στην ιουδαϊκή σκέψη. Πρόκειται, λοιπόν, για έργο που με την ολιστικότητα της προσέγγισης και την ικανότητα διάκρισης που προτάσσει έναντι των διαχωρισμών και της μονομέρειας, συμβάλλει στη λύση φιλοσοφικών, επιστημολογικών και μεθοδολογικών ζητημάτων που απασχολούν ιστορικούς και φιλοσόφους, λειτουργώντας ως νευραλγικής σημασίας οδηγός εμβάθυνσης του ενδιαφέροντός τους, σε ερευνητικές δομές, που χωρίς τη στήριξη της πολιτείας αποθαρρύνουν την παραγωγή γνώσης· κρίσιμο ζητούμενο για τη θεσμική και πολιτιστική αναβάθμιση της χώρας μας.

 

*Η κ.Αλεξάνδρα Δεληγιώργη είναι ομότιμη καθηγήτρια φιλοσοφίας, συγγραφέας.

Καθημερινή,Τέχνες και Γράμματα

“Μουσείο Εκμαγείων ΑΠΘ και Εργαστήριο Gilliéron:ένας αιώνας δημιουργικής συνεργασίας”

 

 

Η έκθεση με τίτλο «Μουσείο Εκμαγείων Α.Π.Θ. και Εργαστήριο Gilliéron: ένας αιώνας δημιουργικής συνεργασίας» αποτελεί ένα πρωτότυπο εγχείρημα που προέκυψε από τη συνεργασία του Μουσείου Εκμαγείων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Αρχείου Gilliéron της Γαλλικής Σχολής Αθηνών.Στον πυρήνα της έκθεσης βρίσκονται έργα που αγοράστηκαν τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Μουσείου (1928–1930) από το εργαστήριο των Émile Gilliéron πατέρα και υιού στην Αθήνα, κατόπιν ενεργειών του πρώτου καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ., Κωνσταντίνου Ρωμαίου.

Πρόκειται για ζωγραφικά έργα που αντιγράφουν γνωστές τοιχογραφίες και γαλβανοπλαστικά αντίγραφα μυκηναϊκών και μινωικών αντικειμένων, αποτελώντας μία από τις ελάχιστες πλήρεις συλλογές παγκοσμίως. Την ίδια εποχή αγοράστηκαν και εκμαγεία αρχαϊκής γλυπτικής (Κόρες, Κούροι, ανάγλυφα) από τα πρώτα του Εργαστηρίου Γυψίνων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.Η έκθεση περιλαμβάνει αντίγραφα και εκμαγεία έργων, καθώς και αδημοσίευτο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες, σχέδια, δημοσιεύματα και εργαστηριακό εξοπλισμό από τα πεδία της Προϊστορικής, Κλασικής και Βυζαντινής Αρχαιολογίας, της Ιστορίας της Τέχνης, της Νεότερης Ιστορίας και των Ψηφιακών Εφαρμογών.Τα εκθέματα καλύπτουν μια χρονολογική περίοδο από τη Μυκηναϊκή και Μινωική εποχή έως τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο, ενώ για τους νεότερους χρόνους φθάνουν έως το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Τα εγκαίνια της έκθεσης, που εντάσσεται στον εορτασμό «100 χρόνια Α.Π.Θ.», θα γίουν την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2025, ώρα 18:00, στο αμφιθέατρο του Μουσείου Εκμαγείων (νέο κτήριο Φιλοσοφικής Σχολής, Αίθουσα Β).

 

Διάρκεια έκθεσης: έως 25 Ιουνίου 2026

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα–Παρασκευή 9:00–14:30, με ελεύθερη είσοδο

Πληροφορίες & ομαδικές ξεναγήσεις: 2310 997301

Υπεύθυνη επικοινωνίας:Καθηγ.Ελένη Μανακίδου, 

 

hmanak@hist.auth.gr,6976689480

 

  

The exhibition entitled: “Cast Museum A.U.Th and Gilléron Workshop: A Century of Creative Collaboration” is an original project that resulted from the cooperation between the Cast Museum at the Aristotle University of Thessaloniki and the Gilléron Archive at the French School of Athens. At the heart of the exhibition are many artefacts on display at the Cast Museum, purchased the years following its opening (1928–1930) from the workshop of the Gilléron artists, father and son, in Athens, through the efforts of Konstantinos Romaïos, the first professor of Classical Archaeology at the University of Thessaloniki. The collection consists of painted and galvanoplastic facsimile of well-known frescoes and objects of Mycenaean and Minoan art, constituting one of the few complete collections of this kind worldwide still preserved. In addition, many casts of ancient sculptures (Korai, Kouroi, reliefs, etc.) were purchased at the same time, among the first to be made at the Plaster Cast Workshop of the National Archaeological Museum at Athens, where Gilléron fils was the artistic Director.

 

The exhibition presents copies and casts of ancient artworks, as well as unpublished archival and visual material, as technical equipment (remains of the workshop, publications, photographs, drawings, projections) from the fields of Archaeology (Prehistoric, Classical, and Byzantine), Art History, Modern History, and Digital Applications. The exhibits are displayed throughout the Cast Museum and cover a chronological range from the Mycenaean and Minoan to the Roman and Byzantine periods in antiquity, and the first half of the 20th century in modern times.

 

The opening of the exhibition, which is part of the centenary celebrations for the “100 years of Aristotle University of Thessaloniki”, will take place on Thursday, November 20, 2025, at 6:00 p.m., in the amphitheater of the Cast Museum (new building of the Faculty of Philosophy, Aristotle University of Thessaloniki, Hall B). 

The exhibition will run until June 25, 2026, and will be open Monday–Friday, 9:00 a.m.–2:30 p.m., with free admission (for group tours, please call 2310 997301; Halls A and B in the basement of the new building of the Faculty of Philosophy).

 

Information: Prof. Eleni Manakidou, Director of the Cast Museum, hmanak@hist.auth.gr, 6976689480 

 

 

Μακεδονία:Η Παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στην Θεσσαλονίκη

 

Modern historians about Macedonia – Ernst Badian

 

“Philip II, at least from the time of his victory over Phocis,Athens, and their allies in 346, prepared to proclaim himself the champion of a United Greece against the barbarians”

Ernst Badian,“The Cambringe history of Iran”,Volume 2,page 421 

In autumn 338 Philip won the battle of Chaeronea against Thebes and Athens, With no one left who could hopeto resist him, he settled matters throughout Greece and the next year united the Greeks ( except for Sparta) in a common peace and alliance, leaving him (as commander – in – chief) in effective control.

Ernst Badian,“The Cambringe history of Iran”,Volume 2,page 422

Εκδήλωση στη μνήμη του Μανόλη Ανδρόνικου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

 

Εκδήλωση στη μνήμη του Μανόλη Ανδρόνικου διοργανώνει ο Σύλλογος Αποφοίτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, την Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2025 και ώρα 19.00, στην Αίθουσα Τελετών.

 

Η εκδήλωση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εορτασμού για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυση και λειτουργία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

 

Την εκδήλωση θα χαιρετίσουν ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, Καθηγητής Κυριάκος Αναστασιάδης, ο Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Διά Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας, Καθηγητής Ιάκωβος Μιχαηλίδης, ο Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, Καθηγητής Κωνσταντίνος Τσιούμης, ο Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Καθηγητής Αθανάσιος Σέμογλου, και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, Ομ. Καθηγητής Ζαχαρίας Σκούρας.

Η είσοδος στην εκδήλωση είναι ανοικτή για το κοινό. 

Ιστορία της Μακεδονίας - Νίκολας Χάμοντ

 

Οι αντιπρόσωποι των κρατών –μελών της κοινής ειρήνης,που είχαν δράσει εναντίον του Φιλίππου,είχαν συγκεντρωθεί στην Κόρινθο.Απαντώντας στην ευγλωτία και στην πειθώ ενός εικοσάχρονου νέου αλλά και πιεζόμενοι από τον Μακεδονικό στρατό και τις δυνάμεις των βορείων Ελλήνων, οι εκπρόσωποι ψήφισαν ομόφωνα να ανακηρυχτεί ηγεμόνας ο Αλέξανδρος και να προωθήσουν την εκστρατεία όλων εναντίον της Περσίας (Δ.Σ. 17.4.9 και Πολύβιος 9.33.7).

Οι ως τότε διαφωνούντες στην Πελοπόννησο δικαιολογήθηκαν.Μόνο η Σπάρτη έμεινε,όπως και πριν έξω από την συμμαχία των Ελλήνων και διακήρυξε με περηφάνια ότι δεν ήταν φτιαγμένη για να ηγεμονεύεται,αλλά για να ηγεμονεύει.

 

Καθώς κανείς δεν έδειξε διάθεση να ηγεμονευθεί από τη Σπάρτη,ο Αλέξανδρος,σοφά ποιών,την άφησε στην ησυχία της.

Η ηγεμονία που είχε εκείνη κάποτε ασκούνταν τώρα από την Μακεδονία.

Νίκολας Χάμοντ,Ιστορία της Μακεδονίας,γ' τόμος:Περίοδος από το 336 έως το 167 π.Χ,σελ.24

Modern historians about Macedonia – N.G.L Hammond & F.W.Walbank

The members of the Council of the Greek League whoo had acted in Philip’s time were assembled at Corinth; in response to an eloquent and peruasive speech by Alexander a young man of twenty,but backed by the Macedonian army and force of northern Greeks, the Councillors all voted to appoint him hegemon and proceed with the joint campaign against Persia( D.S. 17.4.9 and Plb 9.33.7).

Dissidedents in the Peloponnese apologized.Only Sparta stayed,as before out of the Greek League.She declared proudly that it was her way not to be led,but lead.As no one showed any desire to be led by Sparta,Alexander wisely let her be.

The hegemony she had once had was exercised now by Macedonia.

N.G.L.Hammond & F.W.Walbank,A History of Macedonia:Volume III: 336-167 B.C.,page 16  

Ancient writers about Macedonia – Strabo

 

Strabo – “Geography”

“There remain of Europe,first,Macedonia and the parts of Thrace that are contiguous to it and extend as far as Byzantium; secondly, Greece; and thirdly, the islands that are close by. 

Macedonia, of course, is a part of Greece, yet now, since I am following the nature and shape of the places geographically, I have decided to classify it apart from the rest of Greece and to join it with that part of Thrace which borders on it and extends as far as the mouth of the Euxine and the Propontis. Then, a little further on, Strabo mentions Cypsela and the Hebrus River, and also describes a sort of parallelogram in which the whole of Macedonia lies.”

Strabo,Geography,book 7,Fragment 9

“And even to the present day the Thracians, Illyrians, and Epeirotes live on the flanks of the Greeks (though this was still more the case formerly than now); indeed most of the country that at the present time is indisputably Greece is held by the barbarians — Macedonia and certain parts of Thessaly by the Thracians, and the parts above Acarnania and Aetolia by the Thesproti, the Cassopaei, the Amphilochi, the Molossi, and the Athamanes — Epeirotic tribes.”

Strabo, Geography,book 7,VII,1

“What is now called Macedonia was in earlier times called Emathia. And it took its present name from Macedon, one of its early chieftains. And there was also a city emathia close to the sea. Now a part of this country was taken and held by certain of the Epeirotes and the Illyrians, but most oii by the Bottiaei and the Thracians. The Bottiaei came from Crete originally, so it is said, along with Botton as chieftain. As for the Thracians, the Pieres inhabited Pieria and the region about Olympus; the Paeones, the region on both sides of the Axius River, which on that account is called Amphaxitis; the Edoni and Bisaltae, the rest of the country as far as the Strymon. Of these two peoples the latter are called Bisaltae alone, whereas a part of the Edoni are called Mygdones, a part Edones, and a part Sithones. But of all these tribes the Argeadae, as they are called, established themselves as masters, and also the Chalcidians of Euboea; for the Chalcidians of Euboea also came over to the country of the Sithones and jointly peopled about thirty cities in it, although later on the majority of them were ejected and came together into one city, Olynthus;and they were named the Thracian Chalcidians.”

Strabo, Geography, book 7, Fragment  11

Modern historians about Macedonia –John Bagnell Bury

 

“In their fortress of Aegae the macedonian kings had ruled for ages with absolute sway over the lands on the northern and north-western coasts of the Thermaic - Gulf,which formed Macedonia in the strictest sense.

The Macedonian people and their kings were of Greek stock, as their traditions and the scanty remains of their language combine to testify.”

John Bagnell Bury,A History of Greece to the Death of Alexander the Great (1900),page 683

A History of Greece To the Death of Alexander the Great

Cambridge Library Collection Classics

 

This book, originally published in 1900, was the major work of the classical historian J. B. Bury. It became a standard textbook on the topic of ancient Greek history to the death of Alexander the Great for almost a century, and in its updated form is still studied today.

 Bury had studied philosophy as well as classics at Trinity College, Dublin, and had travelled widely in Greece, but until the publication of this work was better known for his two-volume History of the Later Roman Empire (also reissued in this series), and many of his other works also deal with the Byzantine period. He describes in the preface his decision to limit the extent of his history: 'compression into a single volume often produces a more useful book'. This magisterial and very readable synthesis of political and military history encompasses nearly three millennia and the whole of the Mediterranean and Near East.

 

Ταξίδι του Γκιούλιβερ στην Ελλάδα

 

alexandradeligiorgi.gr

  Όλο και πιο συχνά, ολοένα και πιο πιεστικά αναρωτιέμαι πότε και που θα βρεθεί ένας άλλος Γκιούλιβερ να ταξιδέψει στη δική μας χώρα των Λιλιπούτειων. Να δει το ανθρώπινο και το φυσικό τοπίο, με γυμνό μάτι, χωρίς να παρεμβάλλονται μεγεθυντικοί ή σμικρυντικοί φακοί ή φίλτρα που θα βελτίωναν την εικόνα. Να σκεφτεί, στη συνέχεια, ψύχραιμα και προπαντός χωρίς να δεσμεύεται από ετικέτες, που έπαψαν προ πολλού να σημαίνουν αυτό που δηλώνουν. Και τέλος να μας  πει – γιατί αυτό προέχει και επείγει με ύφος απλό, δυνατό και ξεκάθαρο όσα είδε και σκέφθηκε για μια πιθανή αναμόρφωση της δικής μας φυλής των Γιαχού. Μιας φυλής που μέσα από τα παθήματα και τις πρακτικές της δείχνει, παρ᾿ όλα αυτά, να έχει ανά πάσα στιγμή το κουράγιο να μεταμορφώνεται, για καλό ή για κακό, στη φυλή των Χουμνς, όταν στις διασκεδάσεις ή στις διεκδικήσεις της παραδίνεται σε παθιασμούς που χαλούν κι αυτό τον λιγοστό ειρμό που μπορεί να έχουν οι ορθολογικές ενέργειες μέσα σ᾿ ένα σύστημα που, μ᾿ όλο τον εξορθολογισμό του γεννάει παραλογισμούς και ανισότητα.

  Αυτός ο άλλος Γκιούλιβερ ασφαλώς θα παραξενευόταν για την παιδεία στη χώρα μας, που δεν εκπαιδεύει αλλά εκποιεί τις συνειδήσεις των νέων ανθρώπων, για τα ήθη και τα έθιμά μας που καταλύουν επιλεκτικά άλλοτε τη μνήμη κι άλλοτε τη λήθη, για τον τρόπο που απολαμβάνουμε όσα δεν θα δικαιούμαστε να έχουμε, με τους ξέφρενους ρυθμούς με τους οποίους δεν διστάζουμε να ξεκάνουμε όσα λίγα, με κόπο, καταφέραμε ασθμαίνοντας και ιδροκοπώντας πολλά χρόνια τώρα της σύγχρονης ιστορίας μας.

 Και επειδή ξέρει αυτός ο σύγχρονος Γκιούλιβερ ότι χρειάστηκε κόπος και δεκάδες δεκάδων χρόνια για να σκεφθούν κάποιοι Ευρωπαίοι διανοούμενοι πως οι κοινωνίες που φτιάξαμε δεν είναι ρολόγια που όταν δεν πάνε καλά, μπορείς να τα σταματήσεις, να πετάξεις τα χαλασμένα ελατήρια ή το μηχανισμό τους κι αφού τα διορθώσεις να τα ξαναθέσεις σε λειτουργία, ασφαλώς θα εξανίστατο που τις τελευταίες πολλές μέρες, ο χρόνος της δικής μας κοινωνίας σταμάτησε για να μας θυμίσει πως όσοι ανέλαβαν να συντηρούν το αόρατο ρολόι που αυτή υπαινίσσεται, έχουν προβλήματα: κεκτημένα (αλλά και καταχρηστικά, κάποτε) δικαιώματα που πλήττονται και βάρη που δύσκολα θα σηκώσουν με τα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση για το ασφαλιστικό κι επομένως, κυρίες και κύριοι, αφού έτσι έχουν τα πράγματα, σταματούμε το φως, το χρόνο, το χρήμα.

 Θα σκεπτόταν πως αν η δική μας φυλή των Γιαχού μπορούσε να μην τυφλώνεται από τα χρώματα των κομματικών εμβλημάτων και το πάθος της εξουσίας που παρασύρει ακόμη και τους απλούς ψηφοφόρους και διατηρούσε το δικαίωμα να διαλέγεται και να εκτιμά σαν να᾿ ταν η ψυχή και ο εγκέφαλος ενός ζωντανού οργανισμού που δεν διαμελίζεται, σήμερα, δεν θα συνέχιζαν να παίζουν με τους διακόπτες οι υπάλληλοι της ΔΕΗ, ούτε θα χρειαζόταν να παίζουν την κωμωδία που παίζουν οι υπάλληλοι των τραπεζών.

 Ίσως αναρωτιόταν μήπως οι τελευταίοι (γιατί για τον ηλεκτρισμό δεν τίθεται θέμα) μας πιέζουν εμάς τους υπόλοιπους να σκεφθούμε τη ζωή μας σ’ αυτή τη μικρή χώρα των Λιλιπούτειων, ανεξάρτητα από τις τραπεζικές συναλλαγές. Επειδή, όμως, ξέρει ότι οι απεργίες δεν υποκαθιστούν καμιάν επανάσταση, το μόνο συμπέρασμα στο οποίο θα έβρισκε λογικό να καταλήξει, είναι πως η συνδικαλιστική νοοτροπία κάποιων πολιτών αυτής της ελάχιστης χώρας έχει αναχθεί σ’ έναν οργανωμένο ατομισμό, που καμιά σχέση δεν έχει πια με ό,τι σιγά-σιγά καταφέραμε να φανταστούμε και να αρθρώσουμε με τον όρο «κοινωνική συνείδηση». Σε μια χώρα που τόσο ελαφρά σκάβει το λάκκο της, τόση αγωνία για το ασφαλιστικό τι νόημα έχει, θ’ αναρωτιόταν.

  Τέλος,για όσους από τους κατοίκους της θελήσαμε να φτιάξουμε μιαν αριστερή συνείδηση που να κρίνει, ν’ αναλύει, να αξιοθετεί, παραμένοντας έξω από τα κελύφη που θα την προωθούσαν, αν δεν την έπνιγαν, ίσως να ένιωθε οίκτο ή και συμπόνοια. Τι κρίμα, θα έλεγε, αυτή η φυλή, παραδοσιακή από άγνοια και σύγχρονη με το ζόρι, εξακολουθεί και στέργει ηθικολόγους.

ΤΑ ΝΕΑ,Οκτώβριος 1990

Διεθνής Ημερίδα με θέμα «Ο Αριστοτέλης Σήμερα: Πολιτική και Ηθική Φιλοσοφία, Παιδεία, Επιστήμες, Τεχνητή Νοημοσύνη»

 

 

 

 

Διεθνή Ημερίδα, με τίτλο: «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΗΜΕΡΑ: Πολιτική και Ηθική Φιλοσοφία, Παιδεία, Επιστήμες, Τεχνητή Νοημοσύνη», διοργανώνει το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ) του ΑΠΘ, στο πλαίσιο του εορτασμού για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυση και λειτουργία του ΑΠΘ, την Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025 και ώρες 17.00-21.00, στο Φουαγιέ Πλατείας της Αίθουσας Φίλων της Μουσικής, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ1).

 

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, στόχος της Ημερίδας είναι να ανοίξει έναν γόνιμο διάλογο μέσα από τις παρεμβάσεις καταξιωμένων φιλοσόφων και επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, προκειμένου να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο η διδασκαλία του Αριστοτέλη μπορεί να βοηθήσει τον σύγχρονο άνθρωπο στην αναζήτηση λύσεων για τις κρίσιμες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σε παγκόσμιο επίπεδο και αποτελούν απειλή για το μέλλον της νέας γενιάς.

 

Την εκδήλωση θα χαιρετίσουν ο Υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Νικόλαος Παπαϊωάννου, ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, Μιχάλης Τιβέριος, και ο Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Διά Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας του ΑΠΘ, Καθηγητής Ιάκωβος Μιχαηλίδης.

 

Η Ημερίδα αποτελεί τον Δ΄ Κύκλο των Διαλέξεων, με θέμα: «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΗΜΕΡΑ», ο οποίος διοργανώνεται, σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, από το 2018. Την ευθύνη της διοργάνωσης των Διαλέξεων έχει η Ιδρύτρια και Πρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών του ΑΠΘ, Ομ. Καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Επιστήμης και Μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών (OeAW), Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου.

 

Το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών ιδρύθηκε με απόφαση της Συγκλήτου του ΑΠΘ, τον Ιούλιο του 2011. Στόχος του είναι η μελέτη και προβολή παγκοσμίως του έργου του Μακεδόνα Φιλοσόφου Αριστοτέλη, το οποίο άσκησε καθοριστική επιρροή στην πορεία της ανθρώπινης σκέψης για πάνω από δύο χιλιετίες και εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς στη σύγχρονη πνευματική ζωή.

 

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, στη σημερινή διεθνή συγκυρία, η δράση του ΔΙΚΑΜ αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς στον πυρήνα της παγκόσμιας κοινότητας διαμορφώνεται μια ισχυρή στροφή προς τη φιλοσοφία ως χώρο αναζήτησης λύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, ο Αριστοτέλης προβάλλει με ξεχωριστή βαρύτητα, ως ένας στοχαστής που κληροδότησε στην ανθρωπότητα τεράστιο έργο, στο οποίο η φιλοσοφία και οι επιστήμες συνυπάρχουν σε ένα οργανικά δεμένο και εννοιολογικά συνεκτικό σύνολο.

 

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

 

Περισσότερες πληροφορίες για το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών: https://dikam.auth.gr/

 

Πρόγραμμα εδώ

Ο Μέγας Αλέξανδρος αντιμετωπίζει το τρικέρατο κτήνος

 

Το εικονογραφημένο μεσαιωνικό χειρόγραφο της «Μυθιστορίας του Αλεξάνδρου» με τις φανταστικές αφηγήσεις για τον Μακεδόνα στρατηλάτη παρουσιάζεται στο Μουσείο Getty

 

Γίγαντες, δράκοι, αγριόχοιροι, λιοντάρια αλμπίνο και κάτι γιγάντια καβούρια. Μα καλά, με τους Πέρσες δεν τα έβαλε ο Μέγας Αλέξανδρος; Ναι, αλλά η μυθολογία που δημιούργησε ως ο μέγιστος των στραταρχών, ο οποίος μάλιστα έφτασε στα άγνωστα πέρατα του γνωστού κόσμου, τον ήθελε να επιτυγχάνει κατορθώματα αδιανόητα, να αντιμετωπίζει εχθρούς που δεν έβαζε ο νους του απλού ανθρώπου. Σαν αυτά που περιλαμβάνονται στην περίφημη «Μυθιστορία του Αλεξάνδρου», ένα συμπίλημα αρχαίων και μεσαιωνικών αφηγήσεων για τον Μακεδόνα στρατηλάτη, που προφανώς δεν αποτελεί ακριβώς ιστορική πηγή, αλλά απολαυστικό ανάγνωσμα γεμάτο θρυλικά ανδραγαθήματα.

Το Μουσείο Getty απέκτησε πρόσφατα ένα εντυπωσιακά εικονογραφημένο, μεσαιωνικό χειρόγραφο της «Μυθιστορίας του Αλεξάνδρου», το οποίο πιθανολογείται ότι προέρχεται από τη Γαλλία ή το Βέλγιο του 1290-1300 μ.Χ. και παρουσιάζεται στην έκθεση χειρογράφων «Ταξιδεύοντας στον Μεσαίωνα», που διαρκεί έως τις 30 Νοεμβρίου. Για τους λάτρεις των φανταστικών ιστοριών, όμως, ένα μέρος του είναι διαθέσιμο και online.

 

Οι απαρχές

«Είναι ένα από τα πιο πολυμεταφρασμένα κείμενα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας», τονίζει στην «Κ» ο Βασίλης Λιοτσάκης, επίκουρος καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Οπως εξηγεί, η επικρατούσα θεωρία εντοπίζει τις απαρχές του έργου στον 4ο αιώνα μ.Χ., ενώ μια άλλη τις τοποθετεί στα ελληνιστικά χρόνια, γύρω στο 300 π.Χ. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι, στους αιώνες που ακολούθησαν, η «Μυθιστορία» δεν μεταφραζόταν απλώς, αλλά δεχόταν και διάφορες προσθήκες, που έφερναν τον Αλέξανδρο στα μέτρα τού εκάστοτε αναγνωστικού κοινού – στα τέλη του 17ου αιώνα, μάλιστα, μεταφράστηκε και ως «Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου» στα ελληνικά.

«Οι χριστιανοί τον έκαναν χριστιανό και οι μουσουλμάνοι, μουσουλμάνο», λέει ο κ. Λιοτσάκης και συνεχίζει: «Στην περιοχή της Μεσοποταμίας, του έδωσαν στοιχεία από το Επος του Γκιλγκαμές, που ανάγεται στην 3η χιλιετία π.Χ. Ο κάθε λαός τον τοποθετεί στη μυθολογία του. Καθώς μάλιστα ήταν εξαρχής ένα σύμβολο ανδρείας, ένας ικανότατος πολεμιστής που εκδικήθηκε για τους Περσικούς Πολέμους, αυτή η αφήγηση ταίριαξε και στους ιππότες της μεσαιωνικής Ευρώπης, οι οποίοι ήθελαν με τις Σταυροφορίες να κατακτήσουν την Ανατολή».

Πράγματι, στο χειρόγραφο του Μουσείου Getty, ο Αλέξανδρος και τα παλικάρια του φορούν ιπποτικές πανοπλίες του 13ου αιώνα. Αντιμετωπίζουν εχθρούς οι οποίοι έχουν έξι χέρια ο καθένας, μονόκερους με πριονωτά κέρατα –σε μια μάχη χρειάστηκε να σκοτώσουν πάνω από 8.450 τέτοια πλάσματα– καθώς και ένα μεγάλο, τρικέρατο κτήνος με το όνομα Οδοντοτύραννος.

Μια σελίδα απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο να… καταδύεται υποβρυχίως, σε ένα διάφανο βαρέλι φωτισμένο με πυρσούς, από όπου βλέπει παράξενα πλάσματα. «Η εικόνα του Αλεξάνδρου ως εξερευνητή δεν γεννήθηκε στον Μεσαίωνα», εξηγεί ο κ. Λιοτσάκης. «Και ο ίδιος παρουσίαζε έτσι τον εαυτό του. Κατέκτησε τους Πέρσες, θέλησε όμως να φτάσει έως το τέλος του κόσμου. Eβαζε τους ιστορικούς του να γράφουν ότι στις εκστρατείες του συνάντησε τις Αμαζόνες, τον βράχο που ήταν δεμένος ο Προμηθέας. Ενίοτε προωθούσε ο ίδιος τον θρύλο του εξερευνητή, για να πείθει τους κουρασμένους στρατιώτες του να συνεχίσουν. Τους έλεγε ότι θα συναντήσουν μέρη που μόνο ακουστά τα είχαν. Και όταν γύριζαν πίσω, κάποιοι στρατιώτες συνέχισαν να διηγούνται αυτές τις ιστορίες».

Καθημερινή