Καλή Χρονιά!

 

Ευτυχισμένο το 2024 

Οι Έλληνες:Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο

The Greeks:From Agamemnon to Alexander the Great  

Η έκθεση «Οι Έλληνες:Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο» εγκαινιάζεται στις 19 Δεκεμβρίου 2023 στον πρώτο της σταθμό, το Hunan Museum στην πόλη Τσανγκσά, ξεκινώντας έτσι το μεγάλο ταξίδι της στην Κίνα. Το Hunan Museum, ένα από τα σημαντικά μουσεία της χώρας προσελκύει περισσότερους από τέσσερα εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως. 

 

Η έκθεση περιέχει περισσότερα από εκατόν εβδομήντα (170) εκθέματα, τεχνουργήματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής, ζωγραφικής και κοσμηματοτεχνίας, που προέρχονται από 14 ελληνικά μουσεία και συλλογές. Μετά την παρουσίασή της στο Hunan Museum (18 Δεκεμβρίου 2023 έως 18 Μαΐου 2024) θα ταξιδέψει στο Nanjing Museum στην Nanjing (Iούνιος έως Νοέμβριος 2024), ενώ θα ακολουθήσει το Capital Museum στο Πεκίνο (Δεκέμβριος 2024 έως Μάιος 2025). 

 

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Είναι χαρά μας, ότι η έκθεση «Οι Έλληνες:Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο», ανοίγει τις πύλες της στο Μουσείο Χουνάν της Τσανγκσά στην Κίνα.

 

Είναι ένα πολύτιμο ταξίδι στον ελληνικό κόσμο. Ξεκινά από το 6000 π.Χ περίπου και ξεδιπλώνεται μέχρι τον 2ο αιώνα π.Χ., από την προϊστορική εποχή μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια. Δεν πρόκειται για απλή παράθεση εκθεμάτων από την κάθε περίοδο αλλά καταδεικνύει την ουσιαστική συνοχή των περιόδων μεταξύ τους και των μνημείων που αυτές κατέλιπαν.

 

Η παρουσίαση της έκθεσης στην Κίνα, σε έναν λαό  με έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς επισημαίνει τη σύσφιγξη, την εμβάθυνση και τη συνεργασία των σχέσεων των δύο χωρών στο πεδίο του πολιτισμού. Όπως δήλωσα στην πρόσφατη επίσκεψή μου στην Κίνα, “η γνώση του αρχαίου κόσμου και η ευαισθητοποίηση των λαών μας συνιστά το μεγαλύτερο όπλο για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων. Οι αρχαίες παραδόσεις μας μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση για την ανανέωση, με σύγχρονους τρόπους, της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας”.

 

Ο ελληνικός πολιτισμός συνεγείρει και εμπνέει και τη Δύση και  την Ανατολή».   

Μακεδονικός γάμος - Βελβεντό (1960)

  

Μακεδονικός γάμος - Βελβεντό  Κοζάνης 

Σκηνοθεσία:Τάκης Κανελλόπουλος

Α' βραβείο στα Φεστιβάλ Βελιγραδίου.

Βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης,1960

Πώς σώθηκε το αρχαιότερο βιβλίο στην Ευρώπη – Ξετυλίγοντας λέξεις μέσα από τις στάχτες

 

Ο Αντον Φάκελμαν (1916-1986) επί το έργον στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας, όπου ξεκίνησε να εργάζεται μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναγνωρίζεται ως καινοτόμος στην αποκατάσταση παπύρων και περγαμηνών, συντηρώντας υλικό που έμοιαζε να μην έχει καμία ελπίδα σωτηρίας. 

Χυμό παπύρου από φυτά βοτανικού κήπου της Βιέννης, μια συσκευή ψεκασμού, η ακριβότερη της βιεννέζικης αγοράς αρωμάτων και μια κόκκινη λάμπα θερμότητας για νεογνά… κοτόπουλα. Τα τρία αυτά αντικείμενα, μαζί με τα προσωπικά του είδη, κουβαλούσε στις αποσκευές του ο συντηρητής παπύρων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Βιέννης, Aντον Φάκελμαν, όταν μαζί με τη σύζυγό του και τον 13χρονο γιο τους Τόνι, επιβιβάστηκαν στο τρένο σε βαγόνι δεύτερης θέσης από τον σταθμό Südbahnhof με προορισμό τη Θεσσαλονίκη.

 

Ήταν Ιούλιος του 1962. Η αποστολή που είχε αναλάβει στο νεοϊδρυθέν Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης ήταν μια από τις πιο δύσκολες. Να αποκολλήσει και να συντηρήσει τα σπαράγματα του ημιαπανθρακωμένου παπύρου, που είχε αποκαλυφθεί λίγους μήνες πριν, τον Ιανουάριο του 1962, ανάμεσα στα υπολείμματα νεκρικής πυράς του 4ου π.Χ. αιώνα, στη νεκρόπολη του Δερβενίου.

 

Το χρονικό

Στα χέρια του ο Φάκελμαν θα έπιανε το αρχαιότερο σωζόμενο βιβλίο της Ευρώπης, που διατηρήθηκε επί αιώνες σε ελληνικό έδαφος χάρη στην ημιτελή καύση ταφής ενός ευγενούς Μακεδόνα. Έπρεπε να ξετυλίξει τα απομεινάρια από τον απανθρακωμένο τυλιγμένο πάπυρο.

 

Στο μουσείο, μια ηλιόλουστη αίθουσα είχε ετοιμαστεί για τον εξειδικευμένο συντηρητή. Επί δύο εβδομάδες ο Φάκελμαν ήταν σκυμμένος πάνω από μια άμορφη μάζα. Χρησιμοποιώντας τις δικές του σωτήριες μεθόδους και δικά του υλικά κατάφερε, έπειτα από 17 μέρες, να αποκολλήσει 266 θραύσματα από τα φύλλα του παπύρου και να καταστήσει αναγνώσιμο το περιεχόμενό τους από εξειδικευμένους φιλολόγους, μεταξύ αυτών τον Κυριάκο Τσαντσάνογλου.

 

Το χρονικό εκείνων των ημερών ξετυλίγει στην «Κ», έπειτα από πολυετή έρευνα, ο δρ Δημήτριος Καρολίδης, προϊστάμενος του τμήματος Συντήρησης, Χημικών και Φυσικών Ερευνών και Αρχαιομετρίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, το οποίο παρουσιάζει σήμερα (02.12) στο επιστημονικό συμπόσιο που πραγματοποιείται στο μουσείο για τα 60 χρόνια του. Έναυσμα της έρευνάς του αποτέλεσε ο σχεδιασμός για την επανέκθεση του μοναδικού ευρήματος στις μόνιμες συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου μετά την εγγραφή του παπύρου του Δερβενίου στον διεθνή κατάλογο «Μνήμη του Κόσμου» της UNESCO (2015).

 

Ο Αντον Φάκελμαν κλήθηκε στη Θεσσαλονίκη για να επεξεργαστεί ό,τι απέμεινε από το αρχαίο εύρημα που συντηρήθηκε επί αιώνες, χάρη στην ημιτελή καύση ταφής ενός ευγενούς Μακεδόνα.

 

«Αφετηρία για την αναζήτηση στοιχείων τα οποία θα εμπλούτιζαν την τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης του ευρήματος, ώστε να σχεδιαστεί το βέλτιστο περιβάλλον έκθεσής του, αποτέλεσε αρχικά η Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας», εξηγεί ο κ. Καρολίδης. «Μολονότι η αποστολή του Φάκελμαν στη Θεσσαλονίκη ανατέθηκε από τον τότε διευθυντή της συλλογής παπύρων της Βιβλιοθήκης, καθηγητή Χέρμπερτ Χούνγκερ, ο φάκελος για τη συντήρηση του παπύρου του Δερβενίου δεν υπάρχει στα αρχεία της αυστριακής Βιβλιοθήκης. Ακολούθησε ένας αγώνας για τον εντοπισμό σχετικού υλικού ή ενός συγγενούς του Φάκελμαν μέσα από διαδικτυακές και τηλεφωνικές αναζητήσεις», μας λέει.

 

 Τα βήματά του τον οδήγησαν στην πόλη Στάιερ, 160 χλμ. δυτικά της Βιέννης, όπου ζει ο καρδιοχειρουργός δρ Τόνι Φάκελμαν, ο δεύτερος γιος του συντηρητή, που ακολούθησε τον πατέρα του στη Θεσσαλονίκη το καλοκαίρι του 1962. Ήταν ο άνθρωπος που κατείχε μέρος από το αρχείο του πατέρα του, όπως σημειώσεις, δημοσιεύσεις και φωτογραφίες.

Ο ημιαπανθρακωμένος πάπυρος ανακαλύφθηκε τον Ιανουάριο του 1962, ανάμεσα στα υπολείμματα νεκρικής πυράς του 4ου αιώνα π.Χ., στη νεκρόπολη του Δερβενίου (φωτογραφία Ορέστης Κουράκης). 

«Μόλις φθάσαμε στη Θεσσαλονίκη συνόδευσαν τον πατέρα μου στον χώρο εργασίας. Εκεί είδε για πρώτη φορά το αντικείμενο που θα τον απασχολούσε τις επόμενες δύο εβδομάδες. Μου είπε πως ήταν σκληρό και έσπαζε εύκολα. Σαν τα πατατάκια Chio Kartoffelchips, που μου άρεσε να τρώω καθημερινά. Είχε επίσης παρόμοια όψη με καμένη εφημερίδα», όπως περιγράφει ο 74χρονος σήμερα Τόνι Φάκελμαν στον δρ Καρολίδη και μεταφέρει στην «Κ». Λίγες μέρες πριν αναχωρήσουν από τη Βιέννη, ο πατέρας του είχε κάνει τις κατάλληλες προετοιμασίες. «Αρχικά πήγε στον Βοτανικό κήπο του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Εκεί διάλεξε και έκοψε δύο εύρωστους θάμνους παπύρου ύψους περίπου 4 μέτρων. Στο εργαστήριό του αποκόλλησε προσεκτικά τον πυρήνα των φυτών και χρησιμοποιώντας μια οικιακή πρέσα φρούτων, απέσπασε μισό λίτρο χυμού παπύρου, που θα χρησιμοποιούσε αργότερα στη συντήρηση του παπύρου. Στη συνέχεια, μιλώντας με την υπεύθυνη παρασκευής ακριβών αρωμάτων ενός διασήμου αρωματοπωλείου της Kärntnerstraße στο κέντρο της Βιέννης, της εξήγησε πως ήθελε να αγοράσει τον καλύτερο ψεκαστήρα της αγοράς (vaporisateur) για να ψεκάζει με χυμό παπύρου έναν ευαίσθητο αρχαίο πάπυρο».

 

«Ο πατέρας μου», περιγράφει στον δρ Καρολίδη ο Τόνι Φάκελμαν, «εμπότιζε τον πάπυρο του Δερβενίου με φυσικό χυμό. Τον τοποθετούσε σε κύκλους θέρμανσης – ψύξης κάτω από έναν κόκκινο λαμπτήρα μέχρι να ανασηκωθεί η πάνω στρώση του. Στη συνέχεια πλησίαζε το ηλεκτροστατικά φορτισμένο κομμάτι πλαστικού στον πάπυρο, αποκολλούσε την πάνω στρώση και, τέλος, την ακουμπούσε σε λευκό στυπόχαρτο που είχε στερεώσει σε κοινό γυαλί».

 

Τιμητικό παράσημο

Τι άλλο θυμάται από τη Θεσσαλονίκη ο Τόνι Φάκελμαν; Το τελευταίο δείπνο που είχαν παραθέσει παράγοντες της πόλης προς τιμήν του πατέρα του για την επιτυχημένη συντήρηση του παπύρου. Τις βόλτες του στη Θεσσαλονίκη και στις παραθαλάσσιες περιοχές όπου «οι γονείς μου απολάμβαναν φρέσκο ψάρι». Την επίσημη επιστολή του τότε υπουργού Παιδείας της Αυστρίας, Χάινριχ Τρίμελ, που παρέλαβε ο πατέρας του δύο εβδομάδες μετά την επιστροφή τους στη Βιέννη. Η επιστολή ανακοίνωνε το τιμητικό παράσημο που επρόκειτο απονεμηθεί στον Αντον Φάκελμαν για τις υπηρεσίες του στη Δημοκρατία της Αυστρίας (Ehrenzeichen für Verdienste um die Republik Österreich), καθώς και για την εξαιρετική δουλειά του στη Θεσσαλονίκη.  

Πώς ανέπτυξε την πρωτοποριακή μέθοδο που τον έκανε διάσημο

Ποια ήταν η πρωτοποριακή για την εποχή εκείνη πατέντα που επινόησε ο Φάκελμαν πριν η τεχνολογία δώσει άλλες λύσεις στα ευαίσθητα αρχαία αντικείμενα; Υλικά της φύσης και τυχαία περιστατικά της καθημερινότητας ήταν τα μυστικά που βελτίωσαν τη συντήρηση απανθρακωμένων παπύρων δύο χρόνια πριν έρθει στη Θεσσαλονίκη.  

 Στις πρακτικές συντήρησης, ο Φάκελμαν εισήγαγε τη χρήση φυσικού χυμού από το φυτό «Κύπειρος ο πάπυρος» (Cyperus papyrus) για να εμποτίζει τα φθαρμένα κομμάτια παπύρου και να τα αναζωογονεί, αναφέρει ο δρ Καρολίδης. Ο χυμός, διευκρινίζει, προερχόταν από φυτά παπύρου που φύονταν στον βοτανικό κήπο της Βιέννης, στους κήπους των ιαματικών πηγών της λουτρόπολης Μπάντεν (Baden) έξω από τη Βιέννη και στις Συρακούσες της Ιταλίας. Όπως είπε ο Τόνι Φάκελμαν στον δρα Καρολίδη, ο πατέρας του πότιζε τα φθαρμένα κομμάτια «με την ίδια τη φύση τους» για να τα επαναφέρει στην πρότερη κατάστασή τους και να αποκτήσουν τη χαμένη ελαστικότητά τους.

 

Στις πρακτικές συντήρησης, ο Φάκελμαν εισήγαγε τη χρήση φυσικού χυμού από το φυτό «Κύπειρος ο πάπυρος» για να εμποτίζει τα φθαρμένα κομμάτια παπύρου και να τα αναζωογονεί.

 

Ο Αντον Φάκελμαν (1916-1986), στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ήταν επιφορτισμένος ως αρχισυντηρητής με την αποκατάσταση των ασυντήρητων και κατεστραμμένων θραυσμάτων από παπύρους που συσσωρεύονταν στις αποθήκες της αυστριακής βιβλιοθήκης (Österreichische Nationalbibliothek) όπου, σύμφωνα με τον Τόνι Φάκελμαν, ξεκίνησε να εργάζεται σε ηλικία 30 ετών αμέσως μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την πάροδο του χρόνου, αναγνωρίστηκε ως καινοτόμος στην αποκατάσταση αρχαίων παπύρων και περγαμηνών, συντηρώντας με επιτυχία ιδιαίτερα φθαρμένο υλικό που έμοιαζε να μην έχει καμία ελπίδα σωτηρίας. Μεταξύ αυτών απανθρακωμένοι πάπυροι από το αρχαίο Ερκολάνο στην Ιταλία (Ηράκλειο), τις αρχαίες πόλεις Τάνις (Tanis) και Βούβαστις (Bubastos) στην Αίγυπτο και την αρχαία Πέτρα της Ιορδανίας.

 

Δύο χρόνια πριν μεταβεί στη Θεσσαλονίκη (1960), εντελώς τυχαία ανακάλυψε ότι στον εμποτισμένο με χυμό παπύρου απανθρακωμένο πάπυρο που ξέχασε κάτω από μια φωτιστική λάμπα γραφείου, είχαν ξεραθεί οι πάνω στρώσεις και είχαν αποκολληθεί. Το τυχαίο περιστατικό πρόσφερε στον Φάκελμαν τη μέθοδο που θα τον έκανε διάσημο συντηρητή παπύρων στον κόσμο. «Επιστρέφοντας στο σπίτι μας», αφηγείται ο Τόνι στον δρα Καρολίδη, «ο πατέρας αναζήτησε την κόκκινη λάμπα θερμότητας που χρησιμοποιούσαμε για τα νεογνά κοτόπουλα. Από τότε αποτελούσε τον κύριο εξοπλισμό του. Την ίδια περίοδο ένας δεύτερος από “μηχανής θεός” ήρθε ξαφνικά ένα πρωί. Χτενίζοντας τα μαλλιά του, διαπίστωσε ότι οι τρίχες έλκονται από την (προφανώς) ηλεκτροστατικά φορτισμένη χτένα. Θα μπορούσε άραγε ο στατικός ηλεκτρισμός να ανασηκώσει τα εύθραυστα κομμάτια απανθρακωμένου παπύρου και πώς; Τη λύση έδωσε μια τετράγωνη πλάκα διαφανούς πλαστικού (Plexiglas) την οποία “φόρτισε” τρίβοντάς την επιμελώς με ένα μάλλινο πανί». Δεν ήταν όμως τα μοναδικά τεχνάσματα που χρησιμοποιούσε ο Φάκελμαν στη δουλειά του. Πολύ συχνά καθάριζε τους παπύρους από τις επιφανειακές επικαθίσεις με σβόλους από βρεγμένο λευκό ψωμί, ενώ πολλές φορές χρησιμοποιούσε βραστήρα για να χαλαρώσει με τον ατμό του νερού τα κολλημένα φύλλα αρχαίου παπύρου.

 

Τα 266 σπαράγματα του παπύρου που αποκόλλησε το 1962 ο Αντον Φάκελμαν με την παραπάνω μέθοδο βρήκαν μόνιμη θέση στις συλλογές του μουσείου το 2019. Εγκιβωτισμένα σε εννέα «πίνακες» γυαλιού φυλάσσονται σε προθήκη που σχεδιάστηκε με τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές συντήρησης αρχαιοτήτων. Το κείμενό του γραμμένο περίπου στο δεύτερο ήμισυ του 4ου αιώνα π.Χ. κινείται μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας που αποδεικνύει την πρώιμη χρονολόγηση των Ορφικών ποιημάτων. Αποτελεί, σύμφωνα με το σκεπτικό της UNESCO, «το πρώτο βιβλίο της δυτικής παράδοσης με παγκόσμια σημασία καθώς αντανακλά τις οικουμενικές αξίες του ανθρώπου, την ανάγκη να κατανοήσει τον κόσμο, την επιθυμία του να ανήκει σε μια ανθρώπινη κοινωνία με κοινώς αποδεκτούς κανόνες και την αγωνία του να αντιμετωπίσει το τέλος της ζωής». 

 

Γιώτα Μυρτσιώτη,Καθημερινή 

 

Der Ruf der Nachtigall:Ο Τόνι Φάκελμαν αφηγείται την ιστορία της συντήρησης του Παπύρου του Δερβενιού μέσα από μια απρόσμενη συνάντηση  

Η κλοπή των Γλυπτών του Παρθενώνα

 

Το κύριο τμήμα του λίθου είναι στο Λονδίνο, ενώ η κεφαλή της μορφής 30 είναι στην Αθήνα

ΥΠ.ΠΟ:Τα γλυπτά που λείπουν από τον Παρθενώνα

Linguist Vladimir I. Georgiev:“Introduction to the History of the Indo-European Languages”

 

“Furthermore,the nucleus of the Macedonian vocabulary consists of words which have exact correspondence in Greek.The importance of these words and the archaic phonological character of Macedonian lead to the conclusion that these are not borrowings but inherited words: this fact is confirmed by the genetic unity of Macedonian and Greek.

Moreover, the numerous lexical and phonological isoglosses in Macedonian and the different Greek dialects confirm the supposition of genetic unity.”

Vladimir I. Georgiev, “Introduction to the History of the Indo-European Languages”, Sofia:Pub. House of the Bulgarian Academy of Sciences, 1981, p. 169

Vladimir Ivanov Georgiev (Bulgarian: Владимир Иванов Георгиев) (1908–1986)  

Die Griechen

 

'Ιχνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε αρχαίο ναό στο Ιράκ

 

Μαρμάρινη προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο. [ΒRITISH MUSEUM]  

Μια επιγραφή γραμμένη στα αραμαϊκά και στα ελληνικά που σημαίνει «αυτός που προσφέρει τα δύο αδέλφια» και ένα νόμισμα, μια ασημένια δραχμή, είναι μια από τις ενδείξεις που κάνει τους αρχαιολόγους του Βρετανικού Μουσείου να θεωρούν ότι ίσως εντόπισαν ένα ναό στο Ιράκ που χτίστηκε κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ήταν αφιερωμένος σε ελληνικές θεότητες αλλά και στον ίδιο τον στρατηλάτη. «Βρήκαμε δώρα που συνήθως θα δίνονταν έπειτα από μια μάχη, φιγούρες στρατιωτών και ιππέων. Υπάρχει μια περίπτωση, ποτέ δεν θα ξέρουμε με σιγουριά, ότι ίσως να είχε περάσει από εδώ καθώς επέστρεφε στη Βαβυλώνα, λίγο πριν πεθάνει», δήλωσε ο αρχαιολόγος δρ Σεμπάστιαν Ρέι στην εφημερίδα Telegraph.

Ancient Iraqi civilisation worshipped Alexander the Great as a god 

Οι αρχαιολόγοι του μουσείου ανασκάπτουν την αρχαία πόλη των Σουμερίων, την Γκιρσού, και πέρυσι έφεραν στο φως τα ερείπια ενός αρχαίου ναού 4.000 ετών. Τώρα πιστεύουν, όπως δηλώνουν στη βρετανική εφημερίδα, ότι εντός του αρχαιολογικού χώρου υπήρχε ένας ελληνικός ναός από τον Μέγα Αλέξανδρο αφιερωμένος στον ίδιο και στον «αδελφό» του,τον ημίθεο Ηρακλή. Εκτός από την αρχαία επιγραφή, το νόμισμα που ανακάλυψαν φαίνεται πως κόπηκε από τους άνδρες του Έλληνα στρατηλάτη το 330 π.Χ. και αφού είχε επικρατήσει έναντι των Περσών. Το νόμισμα και τα αντικείμενα που βρήκαν θεωρείται ότι δίνονταν ως προσφορές και υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός τόπου λατρείας.

Καθημερινή 

Αμφιάρειο στον Ωρωπό

 

Το Αμφιάρειο του Ωρωπού βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα νοτιοδυτικά της σκάλας Ωρωπού, το Μαυροδήλεσι, που τη διασχίζει ένα ξερό ποτάμι το οποίο οι αρχαίοι ονόμαζαν Χαράδρα. Το Αμφιάρειο ήταν το μεγαλύτερο στην αρχαία Ελλάδα ιερό του χθόνιου θεού και ήρωα του Άργους Αμφιαράου. Σε όλη την περίοδο της λειτουργίας του ήταν το εθνικό ιερό του Ωρωπού, μιας από τις παλαιότερες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας. Το Αμφιάρειο ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. όταν ο Ωρωπός ήταν στα χέρια των Αθηναίων. Ο Αμφιάραος ανήκε στις θεότητες του κάτω κόσμου. Η ευτυχέστερη ίσως περίοδος της ιστορίας του Αμφιαρείου ήταν ο 3ος αιώνας π.Χ. και το πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. (ως το 146 π.Χ.), οπότε ο Ωρωπός ήταν μέλος του Κοινού των Βοιωτών.

 

Ως λιμάνι με ιδιαίτερη σημασία εξαιτίας της επικοινωνίας του με την Εύβοια ο Ώρωπός υπήρξε αιτία διαμάχης ανάμεσα στους Βοιωτούς και τους Αθηναίους. Κατοίκηση στον Ωρωπό διαπιστώνεται από τη μεσοελλαδική εποχή στη θέση Νέα Παλάτια. Κεραμικά λείψανα της μεσοελλαδικής, της μυκηναϊκής, της πρωτογεωμετρικής, της γεωμετρικής και της αρχαϊκής περιόδου προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή του Ωρωπού. Μέχρι και το τέλος της αρχαϊκής εποχής η πόλη πρέπει να βρισκόταν υπό την επίδραση αν όχι κατοχή της Ερέτριας.

 

Γύρω στο 506 π.Χ. μετά τη νικηφόρα εκστρατεία των Αθηναίων κατά των Βοιωτών ή λίγο αργότερα μετά τα μηδικά, ο Ωρωπός περιήλθε στην κατοχή της Αθήνας. Από κάποιο λόγο του ρήτορα Λυσία μαρτυρείται πως ο Αθηναίος Πολύστρατος ήταν διοικητής του Ωρωπού πριν από το 411 π.Χ. Οι κάτοχοι της πόλης εναλάσσονται για μεγάλο διάστημα ενώ μετά το 367/366 π.Χ. περίπου και για αρκετά χρόνια φαίνεται ότι απέκτησε την αυτονομία της.

 

Μεγάλο γεγονός για την πόλη υπήρξε η ίδρυση του Αμφιαρείου στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Από τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. και ως το 338 π.Χ. (μάχη Χαιρώνειας) το Αμφιάρειο οργανώνεται και η φήμη του απλώνεται στην Ελλάδα. Κτίζονται σε αυτό κτήρια και στήνονται αγάλματα.Το ιερό φαίνεται να λειτουργεί με βάση σταθερό κανονισμό. Σύμφωνα με έναν κατάλογο με ονόματα νικητών εκείνης της εποχής κάθε χρόνο διοργανώνονταν αγώνες τα Αμφιάρεια τα Μικρά και κάθε πέμπτο χρόνο τα Αμφιάρεια τα Μεγάλα. Τα Αμφιάρεια τα Μεγάλα περιλάμβαναν μουσικούς, αθλητικούς και ιππικούς αγώνες στους οποίους έπαιρναν μέρος αθλητές λόγιοι και ηθοποιοί από όλη την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μικρά Ασία.

 

Από το 338 π.Χ. ως τις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. μεσολαβεί περίοδος διαφόρων μεταβολών. Ο Φίλιππος της Μακεδονίας ή ο γιος του Αλέξανδρος παραχωρεί τον Ωρωπό στους Αθηναίους. Οι Αθηναίοι αναδιοργανώνουν τις γιορτές και τους αγώνες του ιερού, προσφέρουν αφιερώματα στον Αμφιάριο και κατασκευάζουν κτήρια. Το 313 π.Χ τον Ωρωπό κυριεύει ο στρατηγός του Αντίγονου του Μονόφθαλμου Πτολεμαίος. Το 287 π.Χ. ο Ωρωπός γίνεται μέλος του Κοινού των Βοιωτών και επακολουθεί άνθηση του Αμφιαρείου που διαρκεί ως το 146 π.Χ. Στο ιερό του προσέρχονται τώρα πλήθη ανθρώπων απ' όλα τα μέρη του ελληνικού κόσμου, τα νησιά και τη Μικρά Ασία. Πολλές είναι και οι δωρεές και οι ευεργεσίες που δέχεται το ιερό. Τα λιμάνια του κράτους -Σκάλα και Δελφίνιο όπως ονομάζονται σήμερα - όπου αποβιβάζονταν οι προσκυνητές του ιερού συνέβαλλαν στη αύξηση των εσόδων του Ωρωπού. Μεγάλοι μονάρχες της Ανατολής όπως ο Πτολεμαίος Δ΄ ο Φιλοπάτωρ ευνοούν υλικά την μικρή πόλη - κράτος.

 

Κατά την Ρωμαιοκρατία (από το 146 π.Χ.) ο Ωρωπός είναι "αυτόνομος". Άνθηση του ιερού κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. οφείλεται στην ευεργεσία του Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα. Στις αρχές του 1ου αι. μ.Χ. στα χρόνια του Αυγούστου ο Ωρωπός γίνεται πλέον οριστικά κτήση της Αθήνας. Αναθηματικές επιγραφές των πρώτων χριστιανικών χρόνων που βρέθηκαν στο Αμφιάρειο μας πληροφορούν ότι οι Αθηναίοι προσφέρουν αφιερώματα στον τιμώμενο θεό του ιερού. Η λατρεία του Αμφιαράου έσβησε με την επικράτηση του Χριστιανισμού.

 

Οι νεότεροι περιηγητές έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για το ιερό. Ο Leake, γνώστης του αρχαίου κόσμου έδωσε σωστές πληροφορίες για το Ιερό του Αμφιαρείου. Κατά το 19ο αι. και άλλοι περιηγητές ενδιαφέρθηκαν για την ανακάλυψη και τη μελέτη του ιερού.

 

Το 1884 ξεκίνησε η συστηματική ανασκαφή του ιερού από την Αρχαιολογική Εταιρεία με τον Βασίλειο Λεονάρδο. Η ανασκαφή διήρκησε με διαλείμματα ως το 1929 και αποκάλυψε τα ερείπια μνημείων στο Μαυροδήλεσι και πολλές επιγραφές που είναι πολύτιμες για τις πληροφορίες που περιέχουν.

 

Συντάκτης

Πηνελόπη Αγαλλοπούλου, αρχαιολόγος

Modern historians about Macedonia – John Pentland Mahaffy

 

Quote:

‘’… Philip of Macedon,the father of our hero; nor is  this the bad place in the history of Greece,for with Alexander, the stage of Greek influence spread across the world.’’

 John Pentland Mahaffy,“Alexander’s Empire”,page 2

 The classical scholar J. P. Mahaffy (1839-1919) is known equally for his work on Greek texts and Egyptian papyri (his edition of The Flinders Petrie Papyri is reissued in the Cambridge Library Collection). He graduated from Trinity College, Dublin, and spent the rest of his working life there, ultimately as provost from 1914 until his death.

 In this illustrated 1887 work, Mahaffy describes Alexander's extraordinary conquest of territories in Europe, Africa and Asia, the collapse of his empire after his death, and the later subjugation of the successor kingdoms to the power of Rome. With his American collaborator Arthur Gilman (1837-1909), Mahaffy discusses Alexander's place in history before giving a close account of his career and death. The successor dynasties, and dominant rulers such as Demetrius II and Pyrrhus, their feuds and their attempted resistance to the rise of Rome, are depicted in an engaging and dramatic narrative.

Modern Historians about Macedonia – William Woodthorpe Tarn

 

Quote:

“Through both his parents claimed Greek descend...”

page 1

 

Quote:

 “The primary reason why Alexander invaded Persia  was,  no doubt,  that he  never  thought of not  doing it; it was his inheritance.  Doubtless,  too,  adventure attracted him;  and weight must also  be  given  to the official reason. For officially,  as  is  shown  by  the  political  manifesto  which  he  afterwards sent to Darius  from Marathus (p.36), the invasion was that Pan-hellenic  war of revenge which Isocrates had preached;  and  Alexander  did set out with pan-hellenic ideas:  he was the champion of Hellas. It seems quite certain  that  he had read,  and was influenced by, Isocrates Philippus.”

pages 8-9

Quote:

  “Generally speaking, the  League infantry was used  mainly  for garrisons and communications;  but  the  Cretan archers,  who  were not League  troops, were as indispensable as the Agrianians  themselves,  and  their loss of five commanders successively shows how heavily they were engaged.”                          

page 10

Quote:

  “Besides the Staff,  Alexander  had  about him a body of men of high position  to whom  the name Companions properly belongs, number unknown,…They included his personal friends… Nearchus;  …and a few Greeks  like  Demaratus,  Stasanor  and Laomedon,… as a civilian.”                 

 

      page 12

 

  “Besides his Macedonian generals, Alexander  had with him a number of Greek technicians, of whom  too little is known … seaman,… before Bactra”.

  pages 12-13

 

  “That Asia was not more hellenised  than  it  was arose simply from there not being enough Greeks in the world. They  had  to  be collected into  comparatively few towns;…”

page 134

 

Quote:

  “Most  of  what we know about Alexander’s  towns relates to Alexandria by Egypt, and there it is  impossible to distinguish  what is original and  what not; but the type was doubtless due to Alexander,  for  Ptolemy I’s foundation  Ptolemais was an autonomous Greek city.”       

 

  page 134

 

Quote:

  “What  Alexander  did  achieve  was  again  done through the cities,  both  his  own  and  those  which he inspired Seleucus to found, and it was a great enough achievement; the cities radiated Greek culture throughout Asia  till  ultimately the bulk of the upper classes over considerable districts became partially hellenised, and Demetrius of Bactria  led Greeks  for a second time  beyond the Hindu Kush,  to succeed for a moment    where Alexander had failed  and  rule  northern  India for a few years from Pataliputra to Kathiawar.”                             

 

page 138

 

Alexander the Great,by Tarn, W. W. (William Woodthorpe), 1869-1957

Sir William Woodthorpe Tarn (1869-1957) was a British ancient historian who wrote numerous works on the Hellenistic world. Tarn's Alexander the Great, first published in two volumes during 1948, has become a classic text and its importance for subsequent Alexander studies can hardly be exaggerated. Based on a lifetime's work and elegantly and persuasively written, both volumes evoked immediate admiration - and very soon sharp reaction. Volume I presents a 'comependious' narrative of Alexander's life and achievements; volume II focuses on providing a detailed analysis of sources and discussion relating to key historical cruces. This is a fascinating work that will be of value to anyone with an interest in the writings of Tarn, ancient history and Alexander the Great.

 from back cover 

Modern Historians about Macedonia – John Clarke Stobart

 

Quote:

His Macedonians murmured at his Oriental dress and manners, but Alexander was always a Greek at heart, the lines of Homer always rang in his ears, and he fancied himself a reincarnation of Achilles pursuing his Phrygian Hectors over the dusty plains of Troy.

page 243

 

Quote:

Oriental life and language continued, but in the towns and for purposes of government both the language and the civilisation were Greek. Thus Alexander had done his work. He had actually added the whole of Asia Minor, Phœnicia, and Egypt to the Greek world. Curious traces of Hellenism are found even in distant India.

page 244

 

The Glory that was Greece: A Survey of Hellenic Culture & Civilisation by Stobart, J. C.  Lippincott ,1911