Ο θησαυρός των Αθηναίων ήταν από τα πιο σπουδαία και
εντυπωσιακά κτίσματα του τεμένους του Απόλλωνα. Δέσποζε επάνω στην Ιερά οδό,
αμέσως μετά την πρώτη προς βορρά στροφή της, δίπλα στο βουλευτήριο της πόλης
των Δελφών και απέναντι από τους θησαυρούς των Κνιδίων και των Συρακουσίων. Το
μικρό αυτό κτίσμα ήταν ένα είδος θησαυροφυλάκιου της Αθήνας, στο οποίο
φυλάσσονταν τρόπαια από σημαντικές πολεμικές νίκες της πόλης και άλλα
αντικείμενα που είχαν αφιερωθεί στο ιερό. Ο θησαυρός οικοδομήθηκε από την
αθηναϊκή δημοκρατία στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. Μάλιστα,
θεωρείται το μνημείο που εκφράζει την επικράτηση των δημοκρατικών στην Αθήνα
και την εκδίωξη των τυράννων. Σύμφωνα με μία άλλη ερμηνεία, η οποία στηρίζεται
κυρίως στην περιγραφή του περιηγητή Παυσανία και στην επιγραφή που σώζεται στην
πρόσοψη της νότιας κρηπίδας, ο θησαυρός οικοδομήθηκε σε ανάμνηση της απόκρουσης
του περσικού κινδύνου μετά τη μάχη στο Μαραθώνα το 490 π.Χ.
Πρόκειται για μικρό, δωρικού ρυθμού κτίσμα κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο με τη μορφή ναΐσκου εν παραστάσι, όπως οι περισσότεροι θησαυροί. Τα ανάγλυφα που τον κοσμούσαν αποτελούν δείγματα υψηλής πλαστικής στην τελευταία περίοδο της αρχαϊκής εποχής και μπορούν εύκολα να συγκριθούν με τις πρώιμες ερυθρόμορφες αγγειογραφίες ως προς την κομψότητα των μορφών, τις ελαφρές αναλογίες, τις έντονες και στερεές κινήσεις, αλλά και τις τολμηρές στάσεις. Στις ανάγλυφες μετόπες του εικονίζονται οι άθλοι του Ηρακλή (πίσω και βόρεια πλευρά) και του Θησέα (πρόσοψη και νότια πλευρά). Η αντιδιαστολή του Θησέα με τον Ηρακλή παραπέμπει στην αλλαγή πολιτεύματος στην Αθήνα με την επικράτηση της δημοκρατίας.
Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται και με τη γενικότερη
επικράτηση στην τέχνη του 5ου αι. π.Χ. της εικονογραφίας του Θησέα, ενώ κατά
τον 6ο αι. π.Χ. κυριαρχούσε η εικονογραφία του Ηρακλή. Στη νότια μακριά πλευρά
και στην πρόσοψη του κτίσματος, δηλαδή στις πλευρές που δεσπόζουν επάνω στη
στροφή της Ιεράς οδού, έχει δημιουργηθεί κρηπίδωμα που σχηματίζει τριγωνική
πλατεία, όπου κατά τις επίσημες γιορτές και πομπές οι Αθηναίοι εξέθεταν τα
λάφυρα από τη μάχη του Μαραθώνα και τα άλλα τρόπαια που φυλάσσονταν μέσα στο
θησαυρό. Στους τοίχους του κτηρίου σώθηκαν πολλές επιγραφές με κείμενα
σημαντικά για τη μελέτη των αρχαίων εορτών και εθίμων, όπως η Πυρφορία, η
Τριποδιφορία, η Πυθαΐς και η Δωδεκαΐς, που ήταν επίσημες πομπές των Αθηναίων
στους Δελφούς, αλλά και για τη μελέτη της μουσικής, αφού στη νότια πλευρά,
κοντά στην ανατολική γωνία, ήταν γραμμένοι οι δύο περίφημοι ύμνοι στον
Απόλλωνα, τα μοναδικά αρχαιοελληνικά κείμενα που συνοδεύονται από μουσικό
υπομνηματισμό και σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών. Στο
εσωτερικό του θησαυρού είναι χαραγμένα στους τοίχους σημαντικά τιμητικά
ψηφίσματα για Αθηναίους, που χρονολογούνται από τον 3ο αι. π.Χ. και μετά, καθώς
και ονόματα ενεχυροδανειστών, που χρησιμοποιούσαν το κτήριο στα μεταγενέστερα
χρόνια.
Ο θησαυρός των Αθηναίων ήταν το μοναδικό μνημείο των Δελφών
που διέθετε αρκετό από το αρχαίο του υλικό και έτσι αναστηλώθηκε από τους
Γάλλους το 1906 με χορηγία του τότε δημάρχου Αθηναίων, Σπύρου Μερκούρη. Οι
μετόπες του μνημείου έχουν αποσπασθεί, έχουν
συντηρηθεί και εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών και στη θέση τους
έχουν τοποθετηθεί γύψινα εκμαγεία.
Συντάκτης:Σ. Ραπτόπουλος, αρχαιολόγος
The Treasury of the Athenians is one of the
most important and impressive buildings of the temenos of Apollo. Standing next
to the bouleuterion, seat of the Delphic senate, and opposite the treasuries of
the Knidians and the Syracusans, it dominated the Sacred Way. This small
building contained trophies from important Athenian victories and other votive
objects dedicated to the sanctuary.
The treasury, which was built by the Athenian
republic in the late sixth or early fifth centuries BC, is thought to express
the victory of democracy over tyranny. A slightly different interpretation,
based on Pausanias's description, states that the treasury commemorated the
battle of Marathon of 490 BC, when the Athenian army repelled the Persians.
The treasury, a small, Doric building in Parian
marble, is shaped like a temple in antis, as are most treasuries. Its relief
decoration is a remarkable example of late Archaic sculpture, comparable in
elegance, lightness of the analogies, vigorous, solid movement and daring stances
to early Attic Red Figure vase painting. The frieze depicts the exploits of
Hercules (back and north facade) and of Theseus (front and south facade). The
juxtaposition of the two heroes symbolizes the change of regime and the
establishment of democracy in Athens. Indeed, Theseus became a prevalent
subject in fifth century BC iconography, while Hercules dominated sixth century
art. The building stands on a terrace whose south and main fa?ades, those
dominating Sacred Way, end in a triangular buttress. This is where the
Athenians exposed the spoils from the battle of Marathon and other trophies
kept inside the treasury during great festivals and processions.
Several inscriptions on the building's walls
inform us on ancient festivals and customs, namely the Pyrphoria, the
Tripodiphoria, the Pythais and the Dodecais, the four official processions of
the Athenians at Delphi. Another inscription near the eastern corner of the
south wall is extremely useful for the study of ancient music, since it
contains two unique hymns to Apollo, the only extant Greek texts with musical
annotations, now on display in the Delphi Archaeological Museum. Inside the
treasury, are inscriptions containing important honorary decrees dating from
the third century BC and later, as well as the names of pawnbrokers who used
the premises in later years.
The Treasury of the Athenians was the only
Delphic monument that still preserved much of its ancient fabric in the early
twentieth century, and so was re-erected by the French School in 1906 with
funds granted by the mayor of Athens, Spyros Merkouris. The original frieze is
in the Delphi Archaeological Museum, the sculptures in situ being casts.
Author:S. Raptopoulos,
archaeologist
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου