Από τα λαμπρότερα και καλύτερα διατηρημένα μνημεία της
αρχαίας Μίεζας είναι ο μακεδονικός τάφος ''των Ανθεμίων''. Κατασκευάσθηκε στην
πορεία του αρχαίου δρόμου που ένωνε τη Μίεζα με την πρωτεύουσα του μακεδονικού
βασιλείου, την Πέλλα, όπως και άλλοι, παρόμοιοι τάφοι, από τους οποίους ο πιο
κοντινός του είναι αυτός της Κρίσεως, 150 μ. ανατολικά. Ο τάφος των Ανθεμίων
χρονολογείται στο α΄ μισό του 3ου αι. π.Χ., δηλαδή είναι σύγχρονος με το
μακεδονικό τάφο του Kinch, που επίσης βρίσκεται στην ίδια περιοχή.
Πρόκειται για υπόγειο ταφικό κτίσμα, το οποίο μετά την
ολοκλήρωση της ταφής του νεκρού και των καθιερωμένων τελετουργιών προς τιμήν
του, καλύφθηκε από τύμβο που είχε ύψος τουλάχιστον 2,50 μ. και διάμετρο 15-17
μ. Ο τάφος είναι διθάλαμος, καμαροσκεπής και είχε ναόσχημη πρόσοψη με τέσσερις
ημικίονες ιωνικού ρυθμού και με διακόσμηση από πολύχρωμα ιωνικά και δωρικά
κυμάτια. Η είσοδός του είχε κλειστεί με έξι δόμους από πωρόλιθο. Στο αέτωμα
(ύψος τυμπάνου 1 μ.) σώζεται ωραία ζωγραφική παράσταση, που εικονίζει ζευγάρι
ώριμης ηλικίας καθισμένο σε ανάκλιντρο συμποσίου. Και οι δύο μορφές είναι
ντυμένες με χιτώνα και ιμάτιο, που ο καλλιτέχνης έχει αποδώσει με εντυπωσιακές
και πλούσιες πτυχές. Την επίστεψη του αετώματος αποτελούν τρία ανάγλυφα ανθέμια
με έντονες φωτοσκιάσεις. Ο στενός προθάλαμος του τάφου ήταν επιχρισμένος με
ανοιχτό κίτρινο χρώμα στο ανώτερο μέρος των τοίχων και με μαύρο στο κατώτερο,
ενώ τα δύο τμήματα χωρίζονταν με ταινίες μαύρου και λευκού χρώματος. Μια
εντυπωσιακή παράσταση διακοσμεί την οροφή του προθαλάμου: έξι ανθέμια
εναλλάσσονται με νερολούλουδα πάνω σε γαλαζοπράσινο βάθος, που θυμίζει
λουλούδια να πλέουν στην επιφάνεια λίμνης. Ο προθάλαμος χωριζόταν από τον
κυρίως νεκρικό θάλαμο με μαρμάρινη δίφυλλη θύρα ύψους 3,50 μ. και πλάτους 0,90
μ., διακοσμημένη με ανάγλυφα μοτίβα. Στο εσωτερικό του θαλάμου σώζεται
τετράπλευρη λίθινη βάση, που θα περιείχε το αγγείο ή τη λάρνακα με τα οστά του
νεκρού. Η καμαρωτή οροφή του θαλάμου είναι καλυμμένη με ανοιχτό κίτρινο
κονίαμα, ενώ οι τοίχοι είναι μονόχρωμοι και μιμούνται ορθομαρμάρωση: το κάτω
τμήμα τους έχει χρώμα μαύρο, το επάνω έχει χρώμα βαθυκόκκινο και χωρίζονται με
λευκή ταινία. Η λεπτομέρεια στο σχέδιο και η πολυχρωμία της ιωνικής διακόσμησης
χαρακτηρίζουν το μνημείο και δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τη χρονολόγησή
του αλλά και για τη μεγάλη ζωγραφική στον ελληνικό χώρο. Ο τάφος των Ανθεμίων
είχε συληθεί πολλές φορές, ιδιαίτερα στην αρχαιότητα, και ελάχιστα αντικείμενα
βρέθηκαν στο εσωτερικό του, αλλά αρκετά για να δώσουν μια εικόνα από τα πλούσια
κτερίσματα που περιείχε. Το σημαντικότερο από αυτά ήταν τμήματα ελεφαντόδοντου
από την ανάγλυφη διακόσμηση της νεκρικής κλίνης.
Ο τάφος ανασκάφηκε το 1971 από την τότε Έφορο Αρχαιοτήτων
Κατερίνα Ρωμιοπούλου μετά από απόπειρα λαθρανασκαφής. Σήμερα προστατεύεται με
στέγαστρο, που καλύπτει τμήμα του μνημείου, ενώ η είσοδός του έχει διαμορφωθεί
κατάλληλα για την πρόσβαση των επισκεπτών.
Συντάκτης
Ειρ. Ψαρρά,αρχαιολόγος
The Tomb of
the Flowers, one of the most magnificent and best preserved monuments of
ancient Mieza, lies together with other similar tombs, like the Tomb of
Judgement only a hundred and fifty metres to the east, along the ancient road
connecting Mieza with Pella, the capital of the kingdom of Macedon. The Tomb of
the Flowers dates to the first half of the third century BC, and so is
contemporary with the 'Kinch' Tomb in the same area.
After the
burial of the deceased and the completion of the customary funerary rites this
subterranean funerary monument was covered by a tumulus over 2.50 metres high
and 15-17 metres in diameter. The tomb consists of two barrel-vaulted chambers
and a temple-shaped fa?ade with four engaged Ionic columns and polychrome Ionic
and Doric kymatia. The entrance to the tomb was sealed with six poros blocks.
The one metre high tympanon of the pediment was decorated with a beautiful
painted scene depicting an elderly couple reclining on a symposium couch. Both
figures wear a chiton and himation with opulent folds. The pediment is crowned
by three palmettes painted in chiaroscuro. The walls in the narrow ante-chamber
were painted black in the lower part and white in the upper part, the two
colours being divided by bands of black and white. A beautiful painting of six
flowers alternating with water-lilies on a blue-green background, as if
floating on the surface of a pond, adorns the ceiling. A double door of marble,
3.50 metres high and 0.90 metres wide, with relief motifs separates the ante-chamber
from the burial chamber. The latter preserves a rectangular stone base, upon
which stood the box or larnax containing the bones of the deceased. The vaulted
ceiling is covered with pale yellow plaster, and the walls were painted in
imitation of marble revetment, black in their lower part and red in their upper
part, the two colours being divided by a white band. The monument's characteric
Ionic decoration, with its detailed design and polychromy, provides useful
information for both its dating and for large-scale painting in Greece.
Although the tomb was looted several times in antiquity enough furnishings
remain to offer a glimpse of the opulent grave gifts it once contained.
Especially important are the ivory plaques from the revetment of a bed.
The tomb
was excavated in 1971 by the then Ephor of Antiquities Katerina Romiopoulou
after an attempted illicit excavation. Today it is covered by a shelter and is
accessible to visitors. Soon, the shelter will be extended and the earthen
tumulus, which once covered the monument, will be restored.
Author
I. Psarra,
archaeologist
