Ζωή Καρέλλη:Κυνίσκα η Σπαρτιάτις και η εκ Μακεδονίας Βελεστίχη:ιπποτρόφοι»

 

Πολύ αγάπησε τ' άλογά της

η Κυνίσκα

 για τον ανδρισμό τους και την υπερηφάνειά τους,

 για την αδάμαστη νεανικότητά τους

και για την υποταγή που δέχτηκαν

γι' αγάπη της, γιατί παραδεχτήκαν

την επιβολή της.

Στους σταύλους κατέβαινε τη νύχτα

και τα κοίταζε στην ησυχία τους,

τ' άλογά της τα λαμπρά,

που αυτά μονάχα έχουν

τις πιο γοργές, ιδανικές κινήσεις.

 

Και μια βραδιά, ονειρεύτηκε

τον έρωτά της για το πιο ξεχωριστό,

το κόκκινο, το καστανό

με τα λεπτά του πόδια,

σα λεύκες δυο χρονώ.

 

Τότε νίκησε στην Ολυμπία.

Τ' όνομά της στην ιστορία έμεινε,

πρώτη Ολυμπιονίκις, η μοναδική,

 γιατί πολύ αργότερα ενίκησαν οι πώλοι

της Βελεστίχης,ερωμένης Πτολεμαίου του 

Φιλαδέλφου.

Καρέλλη Ζωή,«Κυνίσκα η Σπαρτιάτις και η εκ Μακεδονίας Βελεστίχη:ιπποτρόφοι»,Νέα Πορεία, τόμ. 17, τχ. 197-200 (Ιούλιος-Οκτώβριος 1971), σ. 102-103

 

Το ιστορικό περιοδικό Νέα Πορεία ψηφιοποιημένο από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας  εδώ

ΥΠΠΟ: Αποκάλυψη βοτσαλωτού ψηφιδωτού δαπέδου με παράσταση Σατύρων στην Ερέτρια

 

Κατά τις εργασίες τοποθέτησης του νέου ενιαίου αγωγού ύδρευσης Ερέτριας, στο πλαίσιο έργου του Δήμου Ερέτριας «Αντικατάσταση Δικτύου Ύδρευσης Ερέτριας (υπόλοιπα τμήματα πόλης)» ενταγμένου στο Ε.Π. «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» (ΟΠΣ 500157), το οποίο παρακολουθείται από εξειδικευμένο προσωπικό της ΕΦΑ Ευβοίας (2ο υποέργο), εντοπίστηκε στην πόλη της Ερέτριας τμήμα οικίας της υστεροκλασικής περιόδου (μέσα 4ου αι. π.Χ.), που σώζει βοτσαλωτό δάπεδο με κεντρική παράσταση δύο Σατύρων.

 

Το εν λόγω κτήριο βρίσκεται στον πυρήνα του αστικού ιστού της αρχαίας πόλης, πλησίον του ιερού Δαφνηφόρου Απόλλωνα, της «Συνοικίας των Παναθηναϊκών Αμφορέων» και της «Οικίας των Μωσαϊκών», όπου έχουν ερευνηθεί κατά το παρελθόν οικίες του 4ου αι. π.Χ.,  που κοσμούνται σε πολλές περιπτώσεις με περίτεχνα βοτσαλωτά ψηφιδωτά δάπεδα.

Κατά την ανασκαφική έρευνα αποκαλύφθηκε ένα τετράπλευρο δωμάτιο σχεδόν τετράγωνης κάτοψης, με εσωτερικές διαστάσεις 3,50μ. x 3,55μ., το οποίο ορίζεται στα νότια και ανατολικά από τοίχους. Στις υπόλοιπες πλευρές (βόρεια και δυτική) δεν κατέστη δυνατή η αποκάλυψη των τοίχων του δωματίου, λόγω της περιορισμένης έκτασης του ανασκαφικού σκάμματος και της ύπαρξης του οδοστρώματος δημοτικής οδού.

 

Στο εσωτερικό του δωματίου ερευνήθηκε ψηφιδωτό δάπεδο κατασκευασμένο από φυσικά βότσαλα, μικρού μεγέθους και λευκού χρώματος, το οποίο σώζει ένα κεντρικό μετάλλιο, διαμέτρου 1,13μ., με παράσταση Σατύρων. Απεικονίζονται δυο ανδρικές μορφές με ζωόμορφα χαρακτηριστικά (ουρά, κέρατα, μυτερά αυτιά). Ο ένας είναι νεαρής ηλικίας και παίζει διπλό αυλό, ενώ ο άλλος είναι γενειοφόρος, μεγαλύτερης ηλικίας, και πιθανότατα χορεύει στους ρυθμούς της μουσικής. Για την απόδοση των χαρακτηριστικών του προσώπου ή λεπτομερειών του σώματος έχουν χρησιμοποιηθεί βότσαλα διαφόρων χρωμάτων (λευκό, μαύρο, κόκκινο, κίτρινο) με χαρακτηριστικότερη την απόδοση των μαλλιών με  βότσαλα κίτρινου χρώματος, που προσδίδουν ρεαλισμό και ζωντάνια στις μορφές της παράστασης.

 

Κατά μήκος της βόρειας, ανατολικής και δυτικής πλευράς του δωματίου, αποκαλύφθηκε ένα υπερυψωμένο δάπεδο από κονίαμα, πλάτους 0,935μ. και ύψους 2–3 περίπου εκατοστών, κατασκευή που χρησίμευε για την τοποθέτηση κλινών ή ανακλίντρων, στοιχείο το οποίο βρίσκεται συχνά σε κατοικίες της ίδιας περιόδου στην Ερέτρια (Δυτική Συνοικία, Οικία Μωσαϊκών) και οδηγεί στην ταύτιση του χώρου με ανδρώνα, όπου τελούνταν συνεστιάσεις και συμπόσια. Μάλιστα, η παράσταση των Σατύρων που βρίσκονται σε εύθυμη διάθεση, διασκεδάζοντας υπό τους ήχους της μουσικής, συνδέεται και νοηματικά με τη χρήση του χώρου, ο οποίος προοριζόταν για τις γιορτές που λάμβαναν χώρα στην οικία.

 

Μετά την εγκατάλειψή του, στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες (5ος-6ος αιώνας μ.Χ.), ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο, όπως συνάγεται από τον εντοπισμό πέντε (5) τάφων (4 κεραμοσκεπείς και 1 απλός λάκκος), οι οποίοι είχαν διανοιχθεί μέσα την επίχωση του δωματίου και σε κάποιες περιπτώσεις είχαν παρεισφρήσει και διαταράξει δάπεδο, καθώς και ακόμη πέντε (5) τάφων (4 κεραμοσκεπείς και 1 απλός λάκκος) της ίδιας περιόδου στα νότια (εξωτερικά) του δωματίου.

 

Μετά την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας  και την πρώτη εκτίμηση των αρχαιολογικών δεδομένων, η οικία και το βοτσαλωτό ψηφιδωτό δάπεδο πιθανότατα χρονολογούνται μετά τα μέσα του 4ο αι. π.Χ., την εποχή που εμφανίζονται οι πολυτελείς ιδιωτικές οικίες στην αρχαία Ερέτρια και ακολουθούν τον γνωστό αρχιτεκτονικό τύπο με την κεντρική περίστυλη αυλή, γύρω από την οποία αναπτύσσονται οι ιδιωτικοί χώροι της οικογένειας και οι δημόσιοι χώροι για τις επίσημες περιστάσεις και την πραγματοποίηση συμποσίων. Παρόμοια βοτσαλωτά δάπεδα από την «Οικία των Μωσαϊκών» έχουν χρονολογηθεί περί το 360-350 π.Χ.

 

Κατόπιν ομόφωνης γνωμοδότησης του τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Στερεάς Ελλάδας κατά την αρ. 3/26-6-2024 Συνεδρίασή του, αποφασίστηκε η προσωρινή κατάχωση του δαπέδου για λόγους προστασίας και η τροποποίηση της διέλευσης του αγωγού ύδρευσης, ώστε αυτό να μην θίγεται κατ' οιονδήποτε τρόπο και να αναδειχθεί μελλοντικά.

 

Η ΕΦΑ Ευβοίας, λαμβάνοντας υπόψη την άριστη κατάσταση διατήρησης του βοτσαλωτού ψηφιδωτού δαπέδου και την μοναδικότητα της παράστασης του κεντρικού μεταλλίου, προέβη καταρχάς σε άμεσες εργασίες στερέωσης και καθαρισμού αυτού από Συντηρητές της Υπηρεσίας, ενώ παράλληλα έχει ληφθεί μέριμνα ώστε το νέο αυτό αρχαιολογικό σύνολο να ενταχθεί προς ανάδειξη στη «Μελέτη ενοποίησης των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου Ερέτριας», που εκπονήθηκε με χρηματοδότηση του Ε.Π. «Στερεά Ελλάδα 2014-2020» και πρόκειται να εξεταστεί από το ΚΑΣ.         

ΥΠΠΟ: Λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών

 

 

 

Η λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο Πολιτισμού. Μετά την ωρίμανση των μελετών για την εκτέλεση των αναγκαίων έργων στον Κεραμεικό, σειρά έχει ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Αγοράς. Το Υπουργείο Πολιτισμού δια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, στο πλαίσιο της πολιτικής του για την   βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών προς τους επισκέπτες και την ενδυνάμωση της εμπειρίας τους, προχωρεί στην αναβάθμιση των υποδομών, των εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης του κοινού, αλλά και του αστικού εξοπλισμού στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών. Το έργο αφορά στη συνολική ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου με επίκεντρο τη διαμόρφωση νέας πύλης εισόδου – εξόδου, επί της οδού Αδριανού, και στη βελτίωση της προσβασιμότητας στον χώρο.

 

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Η λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Αγοράς μαζί με τη βελτίωση των υπηρεσιών εξυπηρέτησης και της προσβασιμότητας των επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, αποτελούν ένα σύνολο επεμβάσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με  στόχο την ενδυνάμωση της εμπειρίας και την βελτίωση της εξυπηρέτησης των χιλιάδων επισκεπτών των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας. Οι επεμβάσεις, που έχουμε σχεδιάσει για την Αρχαία Αγορά αφορούν στην πλήρη αναβάθμιση των εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης του κοινού, και εκείνων με ειδικές απαιτήσεις. Υπηρετούν, σταθερά και απαρέγκλιτα, τη στρατηγική μας για καθολική προσβασιμότητα στους αρχαιολογικούς χώρους, όπως  και στην εξασφάλιση των αναγκαίων προϋποθέσεων για την ενίσχυση της "ασημένιας οικονομίας", στον τομέα του πολιτιστικού τουρισμού. Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού μας είναι η διακριτικότητα των κατασκευών, ο διάλογος με το τοπίο και τα μνημεία, η οργάνωση υφιστάμενων και νέων χρήσεων που υποστηρίζουν τη λειτουργία, την​​ ​επισκεψιμότητα και την προσβασιμότητα της Αρχαίας Αγοράς».

 

Η περιοχή επέμβασης ορίζεται βόρεια από​​ τις γραμμές του ΗΣΑΠ, παράλληλα της οδού Αδριανού, δυτικά από την οδό Αποστόλου Παύλου, νότια από τις κλιτύες της Ακρόπολης, ενώ ανατολικά εφάπτεται με τον αστικό ιστό της Πλάκας. Χαρακτηριστικό εσωτερικό όριο της Αρχαίας Αγοράς αποτελεί η σύγχρονη οδός Αστεροσκοπείου, η οποία διχοτομεί τον χώρο, σε δύο μεγάλες ενότητες. Η εικόνα που έχει σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος εμφανίζει λειτουργικά και αισθητικά προβλήματα. Ανάμεσα σε άλλα, από τις τέσσερις πύλες εισόδου που διαθέτει ο αρχαιολογικός χώρος, για την έκδοση εισιτηρίων, σήμερα λειτουργεί μόνο η κύρια είσοδος επί της οδού Αδριανού. Συμπληρωματικά  λειτουργεί η είσοδος επί της Αποστόλου Παύλου, στην πλατεία Ζακλίν ντε Ρομιγύ για την είσοδο ατόμων με κινητικά προβλήματα και επισήμων, κατόπιν συνεννόησης.

 

Στα εκδοτήρια, οι απαραίτητες για τη λειτουργία της εισόδου εγκαταστάσεις, όπως κλιματιστικές μονάδες, Wi-Fi, δίκτυα κτλ. είναι εμφανή, υποβαθμίζοντας αισθητικά τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ στην κύρια είσοδο επί της οδού Αδριανού παρατηρείται η έλλειψη χώρου σκίασης. Από εκεί, στο επίπεδο του αρχαιολογικού χώρου  οδηγεί ράμπα κλίσης 10%, χωρίς ενδιάμεσο πλατύσκαλο, πράγμα που δυσχεραίνει την πρόσβαση σε άτομα με κινητικές δυσκολίες. Η προσβασιμότητα για τα ΑμΕΑ και τα εμποδιζόμενα άτομα είναι περιορισμένη. Η χρήση αναπηρικού αμαξιδίου είναι εξαιρετικά δυσχερής χωρίς υποβοήθηση, τόσο εξ αιτίας των κλίσεων της ράμπας πρόσβασης, όσο και των κλίσεων που αναπόφευκτα προκύπτουν από το ανάγλυφο και τα ίδια τα μνημεία. Οι χώροι υγιεινής, που βρίσκονται στη Στοά του Αττάλου, έχουν υποστεί σημαντικές φθορές και δεν υπάρχει πρόβλεψη για ΑμεΑ. Όσον αφορά στον εξοπλισμό του αρχαιολογικού χώρου, και στις σημάνσεις για τη σύνδεση των εισόδων με τα σημαντικά σημεία της Αγοράς, παρατηρείται μεγάλη ποικιλομορφία, χωρίς αισθητική και μορφολογική συνάφεια.

 

Το έργο αφορά στην αναβάθμιση της εικόνας και της λειτουργικότητας των εισόδων του αρχαιολογικού χώρου με προτεραιότητα στην κύρια είσοδο επί της οδού Αδριανού για την εξυπηρέτηση των ροών εισόδου-εξόδου, καθώς και στη λειτουργική εξυπηρέτηση των αναγκών των επισκεπτών ΑμεΑ. Περιλαμβάνονται η σύνδεση των εισόδων με τα σημεία στάσης, θέασης και τα σημεία πληροφόρησης του χώρου, η αναβάθμιση των χώρων υγιεινής, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, που εξυπηρετούν τον αρχαιολογικό χώρο, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσβαση και εξυπηρέτηση των επισκεπτών με αναπηρία. Επίσης, προβλέπεται η χωροθέτηση κατάλληλου αστικού εξοπλισμού στις εισόδους για τη βελτίωση της εμπειρίας του επισκέπτη στον αρχαιολογικό χώρο.

 

Όσον αφορά στις εισόδους-εκδοτήρια, προβλέπεται η αντικατάσταση του υπάρχοντος κτηρίου εκδοτηρίων, στην κύρια είσοδο επί της οδού Αδριανού, με νέο το οποίο να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες. Θα οργανώνει τον χώρο αναμονής και τις πορείες εισόδου - εξόδου, και θα παρέχει σκίαση σε επισκέπτες και εργαζομένους. Για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου και την καλύτερη οργάνωση του χώρου εισόδου προβλέπονται αφαιρέσεις τμημάτων της υφιστάμενης πλατφόρμας εισόδου και πλήρωση σε ορισμένα άλλα. Στις εισόδους επί των οδών Αστεροσκοπείου και Αποστόλου Παύλου προγραμματίζεται η αποκατάσταση των υφιστάμενων εκδοτηρίων και η αισθητική αναβάθμισή τους.

 

Στην είσοδο του Αστεροσκοπείου προβλέπεται η διατήρηση του υφιστάμενου εκδοτηρίου εισιτηρίων με αισθητική αναβάθμισή του και συσχετισμό του με το νέο, κύριο εκδοτήριο επί της οδού Αδριανού. Προτείνεται νέο μεταλλικό στέγαστρο για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, τη στέγαση του αυτόματου πωλητή νερού και του εκδοτηρίου e-ticket. Για την πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο προτείνεται νέα σκάλα, παράλληλη προς την οδό Παναθηναίων, και δημιουργία ίχνους της συνέχειας της παναθηναϊκής οδού, επί της οδού Αστεροσκοπείου υποδηλώνοντας τη συνέχειά της στο νότιο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου, προς την Ακρόπολη.

 

Στην είσοδο επί της οδού Αποστόλου Παύλου αναβαθμίζεται το υφιστάμενο εκδοτήριο και κατασκευάζεται στέγαστρο για τη σκίαση των επισκεπτών, κατά τη διαδικασία έκδοσης εισιτηρίων, του αυτόματου πωλητή νερού και του εκδοτηρίου e-ticket. Για τους χώρους υγιεινής προτείνεται ολική ανακαίνιση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, με προσθήκη νέων, με προδιαγραφές και για ΑμεΑ, αλλά και η  αντικατάσταση των παλαιών δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης. Όσον αφορά στον εξοπλισμό, προτείνονται νέοι στύλοι περισχοίνισης, νέες πληροφοριακές πινακίδες, νέα καθιστικά και νέα κιγκλιδώματα.