Ιερό των Μεγάλων Θεών Σαμοθράκης - Sanctuary of the Great Gods on Samothrace

 

Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου / Ephorate of Antiquities of Evros  

Στην αρχαιότητα, η φήμη της Σαμοθράκης προερχόταν από τη μυστηριακή της λατρεία των Μεγάλων Θεών, οι τελετές μύησης των οποίων υπόσχονταν προστασία στη θάλασσα και την ευκαιρία «γίνεσθαι και ευσεβεστέρους και δικαιοτέρους και κατά πάν βελτίονας εαυυών τους των μυστηρίων κοινωνήσαντας»(Διόδωρος).

 Το ίδιο το ιερό έχει την αναμφισβήτητη αύρα του ιερού χώρου, ο οποίος φιλοξένησε γεγονότα που διαμόρφωσαν την αρχαία μυθολογία και ιστορία.

 

Η μυθική οικογένεια του νησιού έδωσε τους γεννήτορες του Τρωικού γένους, εδώ γνωρίστηκαν οι γονείς του Μεγάλου Αλεξάνδρου και εδώ κατέφυγε ο τελευταίος Μακεδόνας βασιλιάς κυνηγημένος από τους Ρωμαίους. Η κοινότητα των μυημένων στη Σαμοθράκη κρατούσε απόρρητη τη φύση των τελετών μύησης.

 

Όπως στα Μυστήρια της Ελευσίνας, όσοι έπαιρναν μέρος για πρώτη φορά στα Μυστήρια της Σαμοθράκης ονομάζονταν μύσται (από το ρήμα μύω = κλείνω τα μάτια) και όσοι συμμετείχαν για δεύτερη φορά ονομάζονταν  επόπται (από τον μέλλοντα  ἐπόψομαι του ρήματος ἐφοράω  = επιβλέπω, παρατηρώ, βλέπω, στρέφω το βλέμμα προς). Ένας είδος προκαταρκτικής μύησης πιθανόν γινόταν στον Θεατρικό Κύκλο .

 

Μετά την προκαταρκτική αυτή ιεροτελεστία, οι μύστες με δεμένα τα μάτια περιπλανιόντουσαν στο σκοτάδι σε αναζήτηση της θεάς Αρμονίας, κόρης του Δία και της Ηλέκτρας.

Σύμφωνα με τη μυθολογία της Σαμοθράκης, την Αρμονία είχε απαγάγει ο Κάδμος στο πέλαγος, όταν, στη διάρκεια της αναζήτησης της αδελφής του Ευρώπης, πέρασε από τη Σαμοθράκη.

 

 Η Αρμονία σώθηκε και μεταφέρθηκε πάλι στο νησί από τ’ αδέρφια της, τον Δάρδανο και Ιασίονα/Ηετίωνα, μορφές που συνδέονται στενά με τα μυστήρια και με την πολύ γνωστή ιδιότητα των Μεγάλων Θεών, τη σωτηρία των ναυαγών.

 

Η ευτυχής έκβαση της αναζήτησης της Αρμονίας είχε τη μορφή της επιφάνειάς της και ενός ιερού γάμου. Ο γάμος της Αρμονίας με τον Κάδμο αναπαριστανόταν στην ιεροτελεστία της Σαμοθράκης που διαδραματιζόταν μέσα στο Κτίριο του Τελετουργικού Χορού  και απεικονιζόταν στη ζωφόρο που το περιέβαλλε.

 

Συντάκτης

Δημήτρης Μάτσας 

 

ΒΑΣΙΛΕΑ ΦΙΛΙΠΠΟΝ /ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ/ΘΕΟΙΣ ΜΕΓΑΛΟΙΣ 

 

 Base bearing the bronze statue of Philip V of Macedon.

 The inscription states “The Macedonians dedicate the statue of King Philip, son of King Demetrius, to the Great Gods”

Around 200 BC 

In antiquity, the fame of Samothrace emanated from its mystery cult of the Megaloi Theoi, the Great Gods, whose rites of initiation promised protection at sea and the opportunity to “become a better and more pious person in all ways” (Diodorus).

 

The Sanctuary itself has the unmistakable aura of sacred ground. Within its sacred space events occurred that shaped both the mythic and historical ancient world. The island’s legendary family sired the Trojan race; here, the parents of Alexander the Great first met and the last Macedonian king held out against the Romans. The nature of the rites of initiation was held in silent trust by the community of initiated.

 

As in the Mysteria of Eleusis, first-time participants in the Samothracian Mysteries were called mystai (μύσται, derived from the verb μύω, “to close the eyes”) and second-time participants were called epoptai (επόπται, from the future tense ἐπόψομαι of the verb ἐφοράω “oversee, observe, look upon, behold”). A kind of preliminary myesis (initiation) presumably took place at the Theatral Circle .

 

After undergoing this preliminary rite, the initiates, blindfolded, wandered through the darkness in search of the goddess Harmonia, the daughter of Zeus and Electra, whom, according to the Samothracian legend, Kadmos had carried, presumably by sea, when, in the course of his quest for Europa, he sailed by Samothrace.

 

Harmonia was saved and brought back to Samothrace by her brothers, Dardanus and Iasion/Eetion, figures closely associated with the mysteries and with (the well-known role of the Great Gods) saving people in peril at sea. The happy outcome of the search for Harmonia, taking the form of her epiphany and of a sacred marriage, the wedding of Kadmos and Harmonia, was represented in the rite of Samothrace, enacted within the great Hall of Choral Dancers  and reflected in the frieze which surrounded the building.

 

Author

Dimitris Matsas 

 

ΥΠΠΟ

The Sanctuary of the Great Gods(1973) - Aylon Film Archives