Το Φιλιππείο είναι το μοναδικό κυκλικό οικοδόμημα της Άλτεως
και ένα από τα ωραιότερα δείγματα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Είναι
κτισμένο σε περίοπτη θέση μέσα στον ιερό περίβολο, στα δυτικά του ναού της
Ήρας.
Αφιερώθηκε στο ιερό του Δία από το Φίλιππο Β΄, βασιλιά της
Μακεδονίας, μετά τη νίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. και
αποδεικνύει τη μεγάλη πολιτική σημασία που είχε το ιερό εκείνη την εποχή.
Μετά το θάνατο του Φιλίππου, το 336 π.Χ., η κατασκευή του
μνημείου αποπερατώθηκε από το γιο του, τον Μ. Αλέξανδρο, ο οποίος πρόσθεσε στο
εσωτερικό και τα αγάλματα των μελών της οικογένειάς του, έργα του περίφημου
γλύπτη Λεωχάρη.
Το μνημείο, εκτός από αναθηματικό χαρακτήρα είχε και
λατρευτικό, αφού χρησιμοποιήθηκε για τη λατρεία της ηρωοποιημένης βασιλικής
οικογένειας των Μακεδόνων.
Το Φιλιππείο ήταν όμορφο και ιδιαίτερα κομψό οικοδόμημα.
Πάνω σε κυκλική μαρμάρινη κρηπίδα με τρία σκαλοπάτια, υψώνονταν δεκαοκτώ
ιωνικοί κίονες, οι οποίοι στήριζαν πώρινο ιωνικό θριγκό. Η στέγη ήταν καλυμμένη
με μαρμάρινα κεραμίδια και η κορυφή της κατέληγε σε χάλκινο κάλυκα παπαρούνας.
Ο σηκός ήταν κτισμένος από ορθογώνιους πωρόλιθους, οι οποίοι στο εσωτερικό του
μνημείου έφεραν ερυθρωπό επίχρισμα, με χρωματισμένους λευκούς αρμούς. Αυτό
έδινε την εντύπωση ότι εσωτερικά οι τοίχοι ήταν κτισμένοι με πήλινα ψημένα
τούβλα και αυτή την εικόνα κατέγραψε και ο περιηγητής Παυσανίας (5.20.9), που
είδε το μνημείο το 2ο αι. μ.Χ.
Στο εσωτερικό του σηκού, περιμετρικά, υπήρχαν εννέα
κορινθιακοί ημικίονες.
Απέναντι από την είσοδο, στο μέσο του σηκού, επάνω σε
ημικυκλικό βάθρο ήταν στημένες πέντε χρυσελεφάντινες πλαστικές εικόνες, που
απεικόνιζαν τα μέλη της βασιλικής οικογένειας: του Μ. Αλεξάνδρου, των γονέων
του, Φιλίππου και Ολυμπιάδας, και των γονέων του Φιλίππου, Αμύντα και
Ευρυδίκης.
Τα αγάλματα των δύο γυναικών αργότερα μεταφέρθηκαν μέσα στο
ναό της Ήρας, που είχε μετατραπεί σε ένα είδος θησαυροφυλακίου, και εκεί τα
είδε ο Παυσανίας. Σήμερα δεν σώζεται κανένα από αυτά.
Από το μνημείο διατηρούνται κατά χώραν μόνο τα θεμέλια και
τα κατώτερα τμήματα των τοίχων. Όμως, με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων
2004, το Μουσείο του Βερολίνου επέστρεψε δέκα αρχιτεκτονικά μέλη του Φιλιππείου
(τμήματα από την κρηπίδα, θραύσματα από κίονες, ένα κορινθιακό κιονόκρανο,
τμήματα μαρμάρινης σίμης με την υδρορροή σε σχήμα λεοντοκεφαλής και μία
μαρμάρινη κεραμίδα), με σκοπό την αναστήλωσή του. Η μερική αναστήλωση του
μνημείου ολοκληρώθηκε το έτος 2005.
The Philippieion,
the only circular building inside the Altis, is one of the finest examples of
ancient Greek architecture. Located west of the temple of Hera, it was
dedicated to Zeus by Philip II of Macedon after his victory at Chaironeia in
338 BC, proving the important political role of the sanctuary at that time.
After
Philip's death in 336 BC, the monument was completed by his son, Alexander the
Great, who had the statues of his family crafted by the famous sculptor
Leochares, placed inside. The monument was also used for the worship of the
deified royal family of Macedon.
The
Philippieion was a particularly elegant building. Eighteen Ionic columns stood
on a three-stepped marble base and supported a stone entablature. The roof had
marble tiles and a bronze flower on the top. According to Pausanias, who
visited the monument in the second century AD (V, 20, 9), the cella wall, built
of rectangular poros blocks, was covered internally in red plaster with white
joints imitating brickwork.
Inside the
cella were nine engaged Corinthian columns and, directly opposite the entrance,
a semi-circular podium with five chryselephantine statues representing
Alexander, his parents Philip and Olympias, and Philip's parents Amyntas and
Euridice. The two female statues were later transferred to the Heraion, which
served as a treasury, and this is where Pausanias saw them. None of these
statues have survived.
Only the
foundations and lower part of the walls are visible in situ. However, on the
occasion of the Athens Olympic Games of 2004, the Berlin Museum returned ten of
the building's architectural members (fragments of the base and columns, a
Corinthian capital, part of the marble gutter with a lion's head water-spout,
and a marble roof-tile) for its restoration which is currently under way.
Author
Olympia
Vikatou, archaeologist