Αρχαιολογικός χώρος Παλαιόπολης Σαμοθράκης - Archaeological site of Paleopolis

 

Ροτόντα της Αρσινόης Β ́ (288-270 π.Χ.) ανακατασκευασμένο τμήμα της εσωτερικής στοάς  

 © Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου 

Στη βόρεια πλευρά του νησιού, στην περιοχή της Παλαιάπολης κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο βρίσκεται και ο Αρχαιολογικός Χώρος Παλαιάπολης.

 

Πρόκειται για αξιόλογο και πολύ σημαντικό αρχαιολογικό χώρο αφού στο σημείο αυτό τελούνταν τα ξακουστά Καβείρια Μυστήρια.

Τα λατρευτικά και δημόσια κτίρια είναι αυτά που, κατά κύριο λόγο, διασώζονται σε ερείπια μέχρι σήμερα. Οι πρώτες ανασκαφές στον Ιερό Χώρο, χρονολογούνται από το 1863.

 

Τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα είναι η Νίκη της Σαμοθράκης, το Ανάκτορο με την Ιερή Οικία, το Αρσινόειο σε σχήμα Ροτόντας, το Τέμενος, το Ιερό, το Θέατρο, το Θυσιαστήριο, ο Οίκος των Αφιερωμάτων, η Στοά, η Κρήνη της Νίκης, το Νεκροταφείο, το κτίριο των βασιλέων Φιλίππου Γ΄ και Αλεξάνδρου Δ΄ και το Πρόπυλο του Πτολεμαίου Β΄.

 

Μπαίνοντας στον χώρο συναντάται το Ανάκτορο, ένα μακρόστενο κτίριο όπου πραγματοποιούνταν το πρώτο στάδιο της μύησης στα Μυστήρια.

 

Στην Ιερή Οικία, ακριβώς από πίσω, γινόταν η προετοιμασία αυτών που θα συμμετείχαν στην τελετή.

 

Στο Ιερό, του οποίου η ανέγερση ξεκίνησε το 325 π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 150 π.Χ., γινόταν η μύηση των πιστών σε δεύτερο βαθμό, η οποία ονομαζόταν Εποπτεία και ήταν το πιο σημαντικό σημείο της τελετής. 

On the north side of the island, in Paleopolis, near the Archaeological Museum there is the archaeological site of Paleopolis.

 

It is a remarkable and very important archaeological site since at this at this place the famous Kaviria Mysteries took place.

The religious and public buildings are mainly the ones preserved in ruins till today. The first excavations at the Sanctuary Area, date from 1863.

 

Most important archaeological finds are Niki of Samothraki, the Palace with the sacred house, Arsinoio in shaped Rotunda, the Temenos, the Temple, the Theatre, the Altar, the house of tributes, the Stoa, the Fountain of Niki, the cemetery, the building of kings Philip III and Alexander IV and Propylon Ptolemy ΙΙ.

 

Entering the area, you meet the Palace, a rectangular building where the first stage of initiation into the Mysteries took place.

In sacred house, just behind, was the preparation of those who participated in the ceremony.

 

In the Sanctuary, whose construction began in 325 BC and was completed in 150 BC, was the initiation of the faithful in the second level, which is called Supervision and was the most important point of the ceremony.

Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης

 

Στην κεντρική αίθουσα βρίσκονται αρχιτεκτονικές αποκαταστάσεις από τα κυριότερα κτίρια του ιερού, όπως ο θριγκός της Αυλής του Βωμού του Ιερού και του Θόλου της Αρσινόης Β΄, που την κοσμούν ταύροι και μαργαρίτες. Επίσης τμήματα της ανωδομής της Αίθουσας των Αναθημάτων και μαρμάρινη επιγραφή που απαγόρευε την είσοδο των αμύητων στο άδυτο του Ανακτόρου.

 

Στη δεύτερη αίθουσα υπάρχουν τμήματα της ανάγλυφης μαρμάρινης ζωφόρου του Πρόπυλου του Τεμένους με τις χορεύτριες, τη προτομή του μάντη Τειρεσία, καθώς και ολόσωμη αλλά ακέφαλη μορφή που μάλλον ανήκει στη Περσεφόνη, κ.α.

 Τμήμα της ανάγλυφης ζωφόρου από το Κτίριο του Τελετουργικού Χορού ( γύρω στο340 π.Χ.)

ΥΠΠΟ:Η ζωφόρος απεικονίζει νεαρά κορίτσια που χορεύουν, συνοδευόμενα από άλλα που παίζουν διάφορα μουσικά όργανα.Η ζωφόρος περιέβαλε όλο το κτίριο, το οποίο έχει συνδεθεί με χώρο τελετουργίας και αποτελεί δωρεά κάποιου πλούσιου και ισχυρού δωρητή, πιθανόν του Φιλίππου Β’ του Μακεδόνα, καθώς γνωρίζουμε ότι έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για το Ιερό, αφού εκεί γνώρισε τη μελλοντική σύζυγό του και μητέρα του Μεγάλου Αλέξανδρου, Ολυμπιάδα, κατά τη διάρκεια της μύησής τους. Το αρχαϊστικό ύφος και η κυκλική κίνηση της πομπής γύρω από το κτίριο, που συγκλίνει από αντίθετες κατευθύνσεις, παραπέμπουν σε μια μακρά παράδοση χορωδιακών χορών. 

Μπαίνοντας στην τρίτη αίθουσα ο επισκέπτης βλέπει ένα πάγκο με μαρμάρινα στηρίγματα τα οποία προέρχονται από την Ιερή Οικία.

 

Στο βάθος στέκεται συγκολλημένο ένα ακέφαλο άγαλμα της Νίκης, αφιέρωμα του Δημητρίου του Πολιορκητή μετά την νίκη του στη Κύπρο, που είχε τοποθετηθεί πάνω στη πλώρη ενός πλοίου, με ανοιχτά φτερά, σαλπίζοντας ορμητικά τη νίκη. Είναι φτιαγμένη από πάριο μάρμαρο και έχει ύψος 2,75 μ. Στις προθήκες εκτίθενται μεταλλικά αντικείμενα από τα οποία ξεχωρίζει μια περσική καρφίτσα σε μορφή λιονταριού.

 

Στην τέταρτη αίθουσα εκτίθενται ευρήματα από τις Νεκροπόλεις και ένα εκμαγείο της Νίκης της Σαμοθράκης, η οποία σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Επίσης, εκεί βρίσκονται τα περισσότερα από τα πολύτιμα κοσμήματα και ασημένια νομίσματα που έδωσε η ανασκαφή των Νεκροπόλεων, τα οποία χρονολογούνται από το τέλος του 6ου αι. π.Χ. μέχρι την εποχή του Αυγούστου. 

Ιερό των Μεγάλων Θεών Σαμοθράκης - Sanctuary of the Great Gods on Samothrace

 

Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου / Ephorate of Antiquities of Evros  

Στην αρχαιότητα, η φήμη της Σαμοθράκης προερχόταν από τη μυστηριακή της λατρεία των Μεγάλων Θεών, οι τελετές μύησης των οποίων υπόσχονταν προστασία στη θάλασσα και την ευκαιρία «γίνεσθαι και ευσεβεστέρους και δικαιοτέρους και κατά πάν βελτίονας εαυυών τους των μυστηρίων κοινωνήσαντας»(Διόδωρος).

 Το ίδιο το ιερό έχει την αναμφισβήτητη αύρα του ιερού χώρου, ο οποίος φιλοξένησε γεγονότα που διαμόρφωσαν την αρχαία μυθολογία και ιστορία.

 

Η μυθική οικογένεια του νησιού έδωσε τους γεννήτορες του Τρωικού γένους, εδώ γνωρίστηκαν οι γονείς του Μεγάλου Αλεξάνδρου και εδώ κατέφυγε ο τελευταίος Μακεδόνας βασιλιάς κυνηγημένος από τους Ρωμαίους. Η κοινότητα των μυημένων στη Σαμοθράκη κρατούσε απόρρητη τη φύση των τελετών μύησης.

 

Όπως στα Μυστήρια της Ελευσίνας, όσοι έπαιρναν μέρος για πρώτη φορά στα Μυστήρια της Σαμοθράκης ονομάζονταν μύσται (από το ρήμα μύω = κλείνω τα μάτια) και όσοι συμμετείχαν για δεύτερη φορά ονομάζονταν  επόπται (από τον μέλλοντα  ἐπόψομαι του ρήματος ἐφοράω  = επιβλέπω, παρατηρώ, βλέπω, στρέφω το βλέμμα προς). Ένας είδος προκαταρκτικής μύησης πιθανόν γινόταν στον Θεατρικό Κύκλο .

 

Μετά την προκαταρκτική αυτή ιεροτελεστία, οι μύστες με δεμένα τα μάτια περιπλανιόντουσαν στο σκοτάδι σε αναζήτηση της θεάς Αρμονίας, κόρης του Δία και της Ηλέκτρας.

Σύμφωνα με τη μυθολογία της Σαμοθράκης, την Αρμονία είχε απαγάγει ο Κάδμος στο πέλαγος, όταν, στη διάρκεια της αναζήτησης της αδελφής του Ευρώπης, πέρασε από τη Σαμοθράκη.

 

 Η Αρμονία σώθηκε και μεταφέρθηκε πάλι στο νησί από τ’ αδέρφια της, τον Δάρδανο και Ιασίονα/Ηετίωνα, μορφές που συνδέονται στενά με τα μυστήρια και με την πολύ γνωστή ιδιότητα των Μεγάλων Θεών, τη σωτηρία των ναυαγών.

 

Η ευτυχής έκβαση της αναζήτησης της Αρμονίας είχε τη μορφή της επιφάνειάς της και ενός ιερού γάμου. Ο γάμος της Αρμονίας με τον Κάδμο αναπαριστανόταν στην ιεροτελεστία της Σαμοθράκης που διαδραματιζόταν μέσα στο Κτίριο του Τελετουργικού Χορού  και απεικονιζόταν στη ζωφόρο που το περιέβαλλε.

 

Συντάκτης

Δημήτρης Μάτσας 

 

ΒΑΣΙΛΕΑ ΦΙΛΙΠΠΟΝ /ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ/ΘΕΟΙΣ ΜΕΓΑΛΟΙΣ 

 

 Base bearing the bronze statue of Philip V of Macedon.

 The inscription states “The Macedonians dedicate the statue of King Philip, son of King Demetrius, to the Great Gods”

Around 200 BC 

In antiquity, the fame of Samothrace emanated from its mystery cult of the Megaloi Theoi, the Great Gods, whose rites of initiation promised protection at sea and the opportunity to “become a better and more pious person in all ways” (Diodorus).

 

The Sanctuary itself has the unmistakable aura of sacred ground. Within its sacred space events occurred that shaped both the mythic and historical ancient world. The island’s legendary family sired the Trojan race; here, the parents of Alexander the Great first met and the last Macedonian king held out against the Romans. The nature of the rites of initiation was held in silent trust by the community of initiated.

 

As in the Mysteria of Eleusis, first-time participants in the Samothracian Mysteries were called mystai (μύσται, derived from the verb μύω, “to close the eyes”) and second-time participants were called epoptai (επόπται, from the future tense ἐπόψομαι of the verb ἐφοράω “oversee, observe, look upon, behold”). A kind of preliminary myesis (initiation) presumably took place at the Theatral Circle .

 

After undergoing this preliminary rite, the initiates, blindfolded, wandered through the darkness in search of the goddess Harmonia, the daughter of Zeus and Electra, whom, according to the Samothracian legend, Kadmos had carried, presumably by sea, when, in the course of his quest for Europa, he sailed by Samothrace.

 

Harmonia was saved and brought back to Samothrace by her brothers, Dardanus and Iasion/Eetion, figures closely associated with the mysteries and with (the well-known role of the Great Gods) saving people in peril at sea. The happy outcome of the search for Harmonia, taking the form of her epiphany and of a sacred marriage, the wedding of Kadmos and Harmonia, was represented in the rite of Samothrace, enacted within the great Hall of Choral Dancers  and reflected in the frieze which surrounded the building.

 

Author

Dimitris Matsas 

 

ΥΠΠΟ

The Sanctuary of the Great Gods(1973) - Aylon Film Archives